Τα γεγονότα και η εκκένωση της Δουνκέρκης δεν κατέχουν περίοπτη θέση στην ιστοριογραφία, ούτε ειδωλοποιήθηκαν από τα μαζικά μέσα της ποπ κουλτούρας όπως ο κινηματογράφος. Ίσως γιατί, σε πρώτη ανάγνωση, δεν έχουν τίποτα το ηρωικό. Δεν είναι μια περιφανής νίκη, ούτε καν ένδοξη ήττα. Είναι μια τακτική υποχώρηση και απόσυρση των συμμαχικών στρατευμάτων από την Ευρώπη, εγκαταλείποντας την ήπειρο στις δυνάμεις του Άξονα.
Η «Δουνκέρκη» του Κρίστοφερ Νόλαν δεν είναι μια προσπάθεια αποκατάστασης της ιστορικής σημασίας της έκβασης της Δουνκέρκης. Είναι μια ελεγεία στην ανθρώπινη θέληση και την αυταπάρνηση ελεύθερων πολιτών που, αψηφώντας τη φρίκη του πολέμου, άλλαξαν τη ροή της ιστορίας.
Με την κατάρρευση του γαλλικού μετώπου, το σύνολο του βρετανικού εκστρατευτικού σώματος και άλλες συμμαχικές δυνάμεις βρέθηκαν αποκομμένες και περικυκλωμένες στις ακτές της Δουνκέρκης. «Η ρίζα, ο κορμός και το μυαλό του βρετανικού στρατού» ήταν αντιμέτωπες με τον αφανισμό ή την παράδοση. Επρόκειτο, όπως είπε ο Τσώρτσιλ στη Βουλή των Κοινοτήτων, για μια «κολοσσιαία στρατιωτική καταστροφή».
Αυτή η καταστροφή απεφεύχθη. Από τις 26 Μαΐου μέχρι τις 4 Ιουνίου του ‘40, 338.000 άνδρες, το σύνολο του βρετανικού εκστρατευτικού σώματος και 110.000 Γάλλοι στρατιώτες είχαν μεταφερθεί με ασφάλεια στις βρετανικές ακτές. Μέσα σε λίγες ημέρες ένας αυτοσχέδιος φλοτίλα από 800 πλοία, από τα οποία μόνο τα 43 ήταν πολεμικά, είχε καταφέρει ένα θαύμα.
Το κλίμα στη βρετανική κοινωνία και στον βρετανικό τύπο ήταν θριαμβικό. Ο Τσώρτσιλ δεν υπέκυψε στο πειρασμό. «Οι πόλεμοι δεν κερδίζονται με εκκενώσεις», είπε φλεγματικά στην ομιλία του στις 4 Ιουνίου στη Βουλή των Κοινοτήτων. Άλλωστε, δύο αστάθμητοι παράγοντες είχαν συμβάλλει στο να αποφευχθεί η καταστροφή. Πρώτον, η απροσδόκητη απόφαση του Χίτλερ να σταματήσει για δύο ημέρες (24 με 26 Μαΐου) την προέλαση των γερμανικών αρμάτων, που έδωσε πολύτιμο χρόνο στις συμμαχικές δυνάμεις. Πολλοί ιστορικοί εικάζουν ότι αυτή ήταν μια πολιτική απόφαση που στόχευε στη συνθηκολόγηση και απομόνωση της Βρετανίας. Ο Ιαν Κέρσοου στο βιβλίο του για τον Χίτλερ την αποδίδει σε εσφαλμένη στρατιωτική εκτίμηση. Ο άλλος παράγοντας ήταν οι καλές καιρικές συνθήκες.
Η έκβαση της Δουνκέρκης είχε πρακτική στρατιωτική αλλά και πολιτική αξία. Νομιμοποίησε τον Τσώρτσιλ να επιβληθεί στο Συμβούλιο Πολέμου έναντι των ενδοτικών, όπως ο Χάλιφαξ και ο Τσάμπερλεϊν, που τάσσονταν υπέρ ενός συμβιβασμού. Ο Τσώρτσιλ με ιστορική και στρατηγική ενόραση διείδε ότι δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη και ασφάλεια με την γερμανική κυριαρχία στην Ευρώπη. Ισχυροποιημένος από τη διάσωση του βρετανικού στρατού, αντικατέστησε τον Χάλιφαξ με τον Ήντεν στο Υπουργείο των Εξωτερικών και επέβαλε την πολιτική του. Η Βρετανία θα πολεμούσε μέχρι τέλους. Η Δουνκέρκη ήταν το έναυσμα για την τελική επικράτηση.
ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”