Το κυρίαρχο ερώτημα, μετά την εκλογή Τραμπ, ήταν πώς θα ανταποκριθούν οι θεσμοί της αμερικανικής δημοκρατίας σε μία προεδρία αντισυστημική και με μικρή ανοχή στις συμβάσεις της αμερικανικής δημοκρατίας και την ελευθερία του Τύπου.
Η ανησυχία εντεινόταν από το γεγονός ότι ο Τραμπ και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, πέραν της εκτελεστικής εξουσίας, έχουν τον έλεγχο και της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας. Επιπλέον, με νέες τοποθετήσεις δικαστών στο Ανώτατο Δικαστήριο (Supreme Court) μπορούν να επηρεάσουν δραστικά τη διαμόρφωση της ατζέντας για σοβαρά κοινωνικά θέματα. Τα θεσμικά αντίβαρα και οι παραδόσεις της αμερικανικής δημοκρατίας, όμως, φαίνεται ότι λειτουργούν αποτελεσματικά και ανασχετικά στον βολουνταριστικό τρόπο συμπεριφοράς του Τραμπ. Ήδη είδαμε τους πρώτους ελέγχους, τους πρώτους κόφτες σε μερικές από τις επιλογές του. Πρώτον, τις αποφάσεις δικαστηρίων που ανέστειλαν τα προεδρικά διατάγματα για την απαγόρευση εισόδου πολιτών από επτά χώρες. Αλλά και την αναγκαστική παραίτηση του συμβούλου εθνικής ασφάλειας, του Φλιν. Δεύτερον, την αρχική απόσυρση του νομοσχεδίου για τη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας, καθώς δεν συγκέντρωσε την απαραίτητη πλειοψηφία. Δείγμα ότι η στήριξη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος δεν είναι δεδομένη για όλες τις πολιτικές του. Άλλωστε, στο παρελθόν, οι Δημοκρατικοί με τους Ρεπουμπλικάνους συνεργάστηκαν στο Κογκρέσο για να στερήσουν την πλειοψηφία σε νομοθετικές πρωτοβουλίες του εκάστοτε προέδρου. Είναι κομμάτι της αμερικανικής πολιτικής παράδοσης.
Το δεύτερο ερώτημα είχε να κάνει με τη θέση της Αμερικής στον κόσμο, την εξωτερική της πολιτική. Κι αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο στην ταραγμένη και ασταθή εποχή που διανύουμε. Κυρίως γιατί από το 1945 και μετά η Αμερική δίνει τον τόνο στις διεθνείς εξελίξεις. Ο Τραμπ φαίνεται να ακολουθεί μια πολιτική επιλεκτικού παρεμβατισμού και οικονομικού προστατευτισμού. Βλέπει τον κόσμο ως ένα πεδίο ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων, της Αμερικής, της Κίνας, της Ρωσίας και της Γερμανίας. Έχει μεγαλύτερη ανοχή για σφαίρες επιρροής και λιγοστό ενδιαφέρον για τη θεσμική οργάνωση της διεθνούς κοινωνίας. Ο κόσμος του βασίζεται περισσότερο στις νόρμες της αμοιβαιότητας και της αναλογικότητας, παρά στους κανόνες του διεθνούς δικαίου. Οι ΗΠΑ θα παρεμβαίνουν στον πλανήτη μόνο όταν διακυβεύονται ζωτικά τους συμφέροντα. Για τον Τραμπ η παγκοσμιοποίηση είναι μια διαδικασία από την οποία ωφελούνται άλλες χώρες. Η πολιτική οικονομικού προστατευτισμού που ακολουθεί σημαίνει επαναδιαπραγμάτευση των εμπορικών συμφωνιών, ιδίως αυτών που έχουν αποφέρει έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο των ΗΠΑ. Η αρχή έγινε με τη διάλυση της εμπορικής συμφωνίας των χωρών του Ειρηνικού. Σειρά μάλλον έχει η NAFTA. Αυτό θα σημάνει και δύσκολες εμπορικές διαπραγματεύσεις στον ευρωατλαντικό χώρο.
Σε κάθε περίπτωση, οι ισχυροί θεσμοί της αμερικανικής δημοκρατίας φαίνεται να αμβλύνουν τις γωνίες μιας αντισυμβατικής και αντισυστημικής προεδρίας.
ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”