Η Αναθεώρηση του Συντάγματος αποκτά νόημα και περιεχόμενο όταν προχωράει σε τομές μακράς πνοής που απαντούν στις μεταβολές της κοινωνικής, πολιτικής, και οικονομικής πραγματικότητας. Δεν μπορεί να είναι ένα σύμφυρμα ευκαιριακών και επιπόλαιων μεταβολών. Η κυβέρνηση χειρίζεται τη συνταγματική αναθεώρηση με τρόπο πρόχειρο, αποσπασματικό και λαϊκίστικο. Σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αλλάξει την πολιτική ατζέντα.

Τα πυροτεχνήματα του περιορισμού της θητείας και του αριθμού των βουλευτών δεν λύνουν από μόνα τους κανένα πρόβλημα. Τα ουσιαστικά προβλήματα που πρέπει να επιλύσουμε αφορούν στην εγγύτητα των αιρετών με το εκλογικό σώμα, στο μέγεθος των περιφερειών και στη μείωση των εκλογικών δαπανών. Αφορούν στον τρόπο ανακήρυξης των υποψηφίων βουλευτών μέσα από την εδραίωση της εσωκομματικής δημοκρατίας. Αφορούν στην αντιμετώπιση του ρουσφετιού και των πελατειακών σχέσεων που φέρνει η εκλογή με σταυρό. Αντί να βάζουμε κόφτες σε αριθμό και θητείες ας διορθώσουμε τις στρεβλώσεις που υποσκάπτουν την ανεξαρτησία των βουλευτών και τη διαφάνεια της λειτουργίας τους.

Η κυβέρνηση, πρότεινε επίσης την άμεση εκλογή του ΠτΔ. Η άμεση εκλογή του ΠτΔ θα αλλοιώσει τον χαρακτήρα του πολιτεύματος. Μετατρέποντας το από προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία σε προεδρική. Μετά την αντίδραση του κόμματος του ο Πρωθυπουργός υπαναχώρησε. Προτείνοντας μια μεσοβέζικη διαδικασία που προβλέπει απευθείας εκλογή από τον λαό στη τρίτη ψηφοφορία. Αν οι προηγούμενες δύο έχουν αποβεί άγονες. Από μια συναινετική κοινοβουλευτική διαδικασία που απαιτεί αυξημένη διαδικασία δυο τρίτων περνάμε σε μια πολωτική άμεση εκλογή. Η άμεση εκλογή ΠτΔ ενέχει το σπέρμα μιας συγκρουσιακής δυαρχίας. Σε μια χώρα σε περίοδο βαθιάς κρίσης και με μια προϊστορία εθνικών διχασμών. Ενώ, τα μόνα ζητήματα που υπάρχουν με το θεσμό του ΠτΔ είναι η λελογισμένη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων του και η αποσύνδεση της διαδικασίας εκλογής του από την διάλυση του Κοινοβουλίου. Η ανάγκη διεύρυνσης των αρμοδιοτήτων του ΠτΔ προκύπτει από την ιστορική εμπειρία, τη φύση του πολιτεύματος μας, και την ανάγκη θεσμικών ισορροπιών. Το ζητούμενο είναι η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων με τρόπο που να καθίσταται ο ΠτΔ θεσμικό ανάχωμα και όχι συγκυβερνήτης. Η εκλογή του πρέπει να αποσυνδεθεί από τη διάλυση της Βουλής. Ακόμη κι αν αυτό σημαίνει εκλογή με απλή πλειοψηφία στη τρίτη ψηφοφορία.

Τέλος, τα δημοψηφίσματα. Η κυβέρνηση διακατέχεται από μια λογική «δημοψηφισματικής δημοκρατίας». Τέτοιου είδους δημοψηφίσματα προϋποθέτουν δήμο, δηλαδή ενιαίο πολιτικό χώρο, με διαδικασίες διαβούλευσης, πληροφόρησης και γνώσης. Πράγμα εξαιρετικά δύσκολο στις σημερινές συνθήκες. Η δημοψηφισματική λογική της κυβέρνησης οδηγεί σε χειραγώγηση της κοινής γνώμης, παράκαμψη των αντιπροσωπευτικών θεσμών, και διχαστικά αποτελέσματα. Με τις προτάσεις της η κυβέρνηση μετατρέπει τα πολιτικά της αδιέξοδα σε θεσμικά αδιέξοδα.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Η συνταγματική αναθεώρηση αποτελεί κορυφαία πολιτική διαδικασία. Δυστυχώς στη χώρα μας, πλην ελαχίστων ιστορικών εξαιρέσεων, είναι αντικείμενο κομματικού καιροσκοπισμού. Έτσι και σήμερα. Η κυβέρνηση πολιτικά στο καναβάτσο, βλέπει τη συνταγματική αναθεώρηση ως σημαία ευκαιρίας. Και τον εκλογικό νόμο ως σανίδι σωτηρίας.

Αυτό, όμως, δεν πρέπει να οδηγήσει στον ευτελισμό του διαλόγου και στην απουσία σοβαρών προτάσεων. Κατ’ αρχήν έχει ανάγκη η χώρα από ένα νέο συνταγματικό χάρτη. Το Σύνταγμα του 1975 μας έδωσε ένα σύγχρονο Συνταγματικό χάρτη που έδωσε στη χώρα μια μακρά περίοδο θεσμικής ομαλότητας. Η πολύπλευρη κρίση που χειμάζει τη χώρα μας μπορεί να έχει πολιτικά αἰτια. Αλλά όχι συνταγματικά. Δεν οφείλεται, δηλαδή, σε σοβαρές δομικές δυσλειτουργίες του Συντάγματος. Μπορεί η απουσία ενός θεσμικού εκσυγχρονισμού, που θα είχε βοηθηθεί απο μια συνταγματική αναθεώρηση να επέτεινε την κρίση. Αλλά δεν τη δημιούργησε.

Δεν υπήρξαν, με άλλα λόγια, δυσλειτουργίες στο Σύνταγμα του 1975, που να οδήγησαν σε πολιτικές ή πολιτειακές κρίσεις, όπως σε προηγούμενα Συντάγματα της χώρας. Όπως για παράδειγμα δυσλειτουργίες του Συντάγματος του 1952 που συνέβαλαν στο βάθεμα της κρίσης του μετεμφυλιακού πολιτικού συστήματος.

Το Σύνταγμα του ‘75, λοιπόν, άντεξε τη δοκιμασία του χρόνου. Έχει ωριμάσει, όμως, το αίτημα για μια συνταγματική αναθεώρηση που θα στοχεύει, κυρίως, στο θεσμικό εκσυγχρονισμό. Διατηρώντας τη φύση του πολιτεύματος μας.

Στο πλαίσιο αυτό γίνεται συζήτηση για τις αρμοδιότητες και τον τρόπο εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας. Το Σύνταγμα του 1975 προέβλεπε ενισχυμένες αρμοδιότητες για τον ΠτΔ. Η αναθεώρηση του 1986 περιόρισε τις ουσιαστικές αρμοδιότητες του ΠτΔ στο ελάχιστο. Μετατρέποντας το πολιτικό σύστημα σε πρωθυπουργοκεντρικό. Σήμερα όλοι συμφωνούν ότι χρειάζεται ενίσχυση των αμοδιοτήτων του ΠτΔ. Ζητούμενο είναι μόνον το εύρος των αρμοδιοτήτων. Αυτό, όμως, προκύπτει από την ιστορική εμπειρία, τη φύση του πολιτεύματος μας, και την ανάγκη θεσμικών ισορροπιών. Θέλουμε ενίσχυση των αρμοδιοτήτων που καθιστούν τον ΠτΔ θεσμικό ανάχωμα. Όχι αυτών που τον καθιστούν συγκυβερνήτη.

Είμαι αντίθετος στην απευθείας εκλογή του ΠτΔ από το λαό. Γιατί αυτό, όπως σωστά επιχειρηματολογεί ο Θ. Διαμαντόπουλος, ενέχει το σπέρμα μιας συγκρουσιακής δυαρχίας. Σε μια χώρα ιστορικά επιρρεπή σε εθνικούς διχασμούς, θα προσέθετα. Είμαι επίσης αντίθετος στη διεύρυνση του εκλογικού σώματος. Και τα δύο θα συνιστούσαν αλλοίωση του κοινοβουλευτικού αντιπροσωπευτικού μας πολιτικού συστήματος. Θα πρέπει, τέλος, να αποσυνδεθεί η εκλογή ΠτΔ από τη διάλυση του Κοινοβουλίου. Ακόμη και αν αυτό σημαίνει εκλογή ΠτΔ με τη μικρότερη δυνατή συναίνεση, δηλαδή, με απλή πλειοψηφία. Γιατί, όπως μας έδειξε η πρόσφατη εμπειρία του Δεκεμβρίου του 2014, τα αποτελέσματα της σύνδεσης των δύο μπορούν να αποβούν καταστροφικά για τη χώρα.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”