Γαλλογερμανικός άξονας: από το Ελιζέ στο Άαχεν

Γαλλογερμανικός άξονας: από το Ελιζέ στο Άαχεν

Την περασμένη Τρίτη, στο Άαχεν της Γερμανίας, την πόλη του Καρλομάγνου, η Καγκελάριος Μέρκελ και ο Πρόεδρος Μακρόν ανανέωσαν τoυς δεσμούς Φιλίας και Συνεργασίας μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας. Πενήντα και πλέον χρόνια μετά την ιστορική Συνθήκη του Ελιζέ. To 1963, η Συνθήκη Φιλίας και Συνεργασίας συμβόλιζε την ιστορική συμφιλίωση και την απαρχή μιας σχέσης συνεργασίας μεταξύ των δύο κρατών.

Η αλήθεια είναι ότι ο Ντε Γκωλ οραματιζόταν τη γαλλογερμανική συμμαχία ως εμβρυουλκό μίας Δυτικής Ευρώπης ανεξάρτητης από τις ΗΠΑ. Η αγγλοσαξωνική επικυριαρχία στην ψυχροπολεμική Ευρώπη ενοχλούσε τον Ντε Γκωλ. Θεωρούσε, μάλιστα, τη Βρετανία δούρειο ίππο των Αμερικανών στην Ευρώπη. Για τον λόγο αυτό, την 14η Ιανουαρίου του 1963 ο Ντε Γκωλ επίσημα ανακοίνωσε την αντίθεσή του στην ένταξη της Βρετανίας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Οκτώ μόλις μέρες πριν υποδεχθεί τον Αντενάουερ στο Ελιζέ για να υπογράψουν τη Συνθήκη Φιλίας και Συνεργασίας.

Η Γερμανία, από την άλλη πλευρά, σε τροχιά ανάκαμψης αλλά με νωπές τις πληγές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν απόλυτα εξαρτημένη από τη βοήθεια των δυτικών δυνάμεων και κυρίως των ΗΠΑ. Ο Αντενάουερ επεδίωκε τον ενταφιασμό του παρελθόντος, την εξομάλυνση των σχέσεων της Γερμανίας με τους γείτονές της και την οριστική επανένταξή της στη διεθνή κοινότητα. Κάθε του κίνηση όμως γινόταν με γνώμονα την επίλυση του γερμανικού προβλήματος. Τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών, δηλαδή, για την επανένωση της Γερμανίας. Και αυτό προϋπέθετε τη στήριξη του αμερικανικού παράγοντα. Γι’ αυτό όταν η Συνθήκη επικυρώθηκε από τη γερμανική Μπούντεσταγκ, η Γερμανία προσέθεσε στο προοίμιο εμφατική αναφορά στην ατλαντική στρατιωτική συνεργασία και στην ανάγκη να γίνει δεκτή η Βρετανία στις Κοινότητες.

Η Συνθήκη, πάντως, αποτέλεσε τη βάση του αποκαλούμενου γαλλογερμανικού άξονα, που τα επόμενα χρόνια έγινε η ατμομηχανή του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Όλοι σχεδόν οι διάδοχοι του Ντε Γκωλ και του Αντενάουερ συνεργάστηκαν στενά. Ο Μπραντ και ο Πομπιντού εγκαινίασαν το πρώτο σύστημα νομισματικής συνεργασίας. Ο Σμιτ και ο Ντ᾽ Εσταίν το εξέλιξαν στο Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα. Και ο Κολ με τον Μιτεράν έφτασαν στη Συνθήκη του Μάαστριχτ που γέννησε την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στα οικονομικά και στα θεσμικά ζητήματα ο γαλλογερμανικός άξονας ανέλαβε τις περισσότερες πρωτοβουλίες για την ενοποίηση της Ευρώπης.

Πενήντα έξι χρόνια μετά, ο γαλλογερμανικός άξονας ανασυντάσσεται σε ένα διαφορετικό γεωπολιτικό περιβάλλον. Η Βρετανία αποχωρεί από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Η Αμερική του Τραμπ απειλεί την Ευρώπη με μείωση της αμυντικής της παρουσίας και ανταγωνισμό στις εμπορικές τους σχέσεις. Η Ενωμένη, πλέον, Ευρώπη καλείται τώρα να αποδείξει ότι μπορεί να διαχειριστεί τη χειραφέτησή της από τις δυο υπερδυνάμεις χωρίς να διολισθήσει στις συνήθειες του παρελθόντος. Το ευρωπαϊκό εγχείρημα είναι σε κρίσιμη καμπή αντιμετωπίζοντας ισχυρές φυγόκεντρες δυνάμεις. Οι ανισότητες, το μεταναστευτικό, ο λαϊκισμός, η υποχώρηση της ευρωπαϊκής ιδέας, απειλούν το ευρωπαϊκό εγχείρημα.

Η επαναβεβαίωση του γαλλογερμανικού άξονα είναι αναγκαία συνθήκη για το μέλλον του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Απομένει να δούμε αν είναι και ικανή συνθήκη.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Αναχώματα

Αναχώματα

Ο Μακρόν, με αρκετή δόση τύχης είναι αλήθεια, επικράτησε στις γαλλικές εκλογές. Κέρδισε το προεκλογικό στοίχημα. Τώρα θα πρέπει να κερδίσει και το πολιτικό. Και δεν θα είναι εύκολο. Η Γαλλία χρειάζεται πραγματική αλλαγή. Και σε οικονομικό και σε πολιτικό θεσμικό επίπεδο. Και για να γίνει αυτό, χρειάζεται η διαμόρφωση μιας ευρείας πλειοψηφίας. Ο Μακρόν κέρδισε τη μάχη με τη Λεπέν, αλλά τώρα θα πρέπει να κερδίσει έναν δύσκολο πόλεμο. Θα πρέπει να αναμείνουμε και το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών του Ιουνίου πριν βγάλουμε οριστικά συμπεράσματα για το πως θα εξελιχθεί η προεδρία Μακρόν.

Το 34% της ψήφου που συγκέντρωσε η Λεπέν είναι ανησυχητικό. Είναι διπλάσιο από το 18% που είχε συγκεντρώσει ο πατέρας της το 2002. Η Λεπέν έχει σημειώσει σημαντική άνοδο και σε πραγματικούς αριθμούς. Στον πρώτο γύρο, το 2002, ο πατέρας της συγκέντρωσε 4. 804.713 ψήφους και 5.525.032 στον δεύτερο. Η Λεπέν συγκέντρωσε 7.679.493 στον πρώτο γύρο και 10.644.118 στον δεύτερο. Όχι μόνο διπλασίασε τις ψήφους και στους δυο γύρους, αλλά το εντυπωσιακό είναι η αύξηση των ψήφων της από τον πρώτο στον δεύτερο γύρο. Ο πατέρας της δεν κατόρθωσε να προσελκύσει ψηφοφόρους πέραν του σκληρού πυρήνα του κόμματός του στον δεύτερο γύρο. Σ’ αυτό συνέβαλε το απροκάλυπτα ναζιστικό του προσωπείο, αλλα και το ότι είχε κεντροδεξιό αντίπαλο, τον Σιράκ. Η Λεπέν προσελκύει σχεδόν τρία εκατομύρια επιπλέον ψηφοφόρους. Η απενοχοποίηση της ψήφου στη Λεπέν είναι προφανής και αποτελεί τον μεγάλο κίνδυνο. Αν προσθέσουμε και το γεγονός ότι έχουμε το ποσοστό μικρότερης συμμετοχής από το 1969, σημαίνει ότι ο μπαμπούλας της Ακροδεξιάς δεν λειτούργησε. Είτε γιατί η επιχείρηση ευπρεπισμού που έκανε η Λεπέν στο ακροδεξιό προσωπείο της έφερε αποτελέσματα είτε γιατί το βουβό κύμα της οργής είναι βαθύτερο απ’ ό,τι αντιλαμβανόμαστε.

Τα χειρότερα, πάντως, αποφεύχθηκαν. Ο ευρωπαϊκός εκλογικός κύκλος, σε Αυστρία, Ολλανδία και Γαλλία κλείνει με ανακούφιση. Απομένουν οι γερμανικές εκλογές αλλά εκεί τα πράγματα είναι λίγο ώς πολύ προβλέψιμα. Η Ευρώπη άντεξε. Με απώλειες, αλλά άντεξε. Τα αποτελέσματα αυτών των εκλογών, όμως, είναι τα τελευταία αναχώματα απέναντι σε ένα ρεύμα επελαύνουσας αμφισβήτησης και οργής απέναντι στο οικονομικό μοντέλο και απέναντι στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Το στοίχημα για την Ευρώπη είναι αυτές οι εκλογές να μην αποδειχθούν μάχες οπισθοφυλακής αλλά προάγγελος αλλαγών. Ο Μακρόν ευαγγελίζεται μεταρρύθμιση της ευρωζώνης, κοινό προϋπολογισμό και υπουργό Οικονομικών, κοινή ευρωπαϊκή άμυνα. Αυτά όμως προϋποθέτουν πρώτα τη μεταρρύθμιση της γαλλικής οικονομίας και, κατόπιν, τη συναίνεση των Γερμανών. Αν τα πράγματα δεν αλλάξουν, τα αναχώματα δύσκολα θα αντέξουν στον επόμενο εκλογικό κύκλο. Και τότε οι κοινωνίες θα παραδοθούν πλήρως στον εθνολαϊκισμό και στον οικονομικό και κοινωνικό προστατευτισμό και στην οπισθοδρόμηση.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”