Ενδιάμεσες Αμερικανικές Εκλογές 2022

Ενδιάμεσες Αμερικανικές Εκλογές 2022

Συνέντευξη στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ (ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ), στην εκπομπή «Το GPS της επικαιρότητας» με τον Θάνο Σιαφάκα

  • «Το επίδικο των αμερικάνικων εκλογών είναι το μέλλον της δημοκρατίας της χώρας».
  • «Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα δεν έχει κάνει την αυτοκάθαρση του μετά τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου. Ουσιαστικά χειραγωγείται από τον πρώην πρόεδρο Τραμπ και μία σέκτα Τραμπιστών που σέρνουν το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα στα όρια του δημοκρατικού παιγνίου, των δημοκρατικών θεσμών και των συμβάσεων της Δημοκρατίας».
  • Ο Ντόναλντ Τράμπ ασκεί επιρροή από το παρασκήνιο για δύο βασικούς λόγους. Αφενός ο πρώην Αμερικάνος Πρόεδρος απολαμβάνει ακόμα και σήμερα υψηλούς δημοφιλίας από μέλη και ψηφοφόρους του Ρεπουμπλικανικού κόμματος και αφετέρου έχει τη δυνατότητα να συγκεντρώσει πολιτικό χρήμα που είναι αναγκαίο για κάθε εκλογική διαδικασία σε όλα τα επίπεδα.
  • Ποια διακυβεύματα έχουν μπει στο πολιτικό επίκεντρο των ενδιάμεσων εκλογών; «Στο επίκεντρο της πολιτικής αναμέτρησης σήμερα είναι ζητήματα τα οποία άπτονται του αξιακού προτάγματος της κοινωνίας, όπως τα δικαιώματα των γυναικών, το δικαίωμα άμβλωσης, το ζήτημα της οπλοκατοχής, το ζήτημα του νόμου και τάξης. Οι Ρεπουμπλικάνοι κυρίως αυτό προσπαθούν να σκιαγραφήσουν ένα δημοκρατικό κόμμα, το οποίο είναι πολύ πιο “soft” στα ζητήματα της εγκληματικότητας».
  • «Είναι σίγουρο ότι εάν οι Ρεπουμπλικάνοι αποκτήσουν τον έλεγχο και των δύο σωμάτων Βουλής και Γερουσίας, τότε έχουμε μια δύσκολη διετία για την προεδρία, η οποία είναι μία αναιμική προεδρία. Ξέρουμε ότι στην Αμερική υπάρχει μια πολιτική κουλτούρα που δίνει μεγάλη σημασία στους συμβολισμούς δύναμης και ισχύος. Το γεγονός ότι ο Μπάιντεν, παρά τις αποφάσεις που έχει πάρει, δείχνει μία αδυναμία σε φυσικό επίπεδο, δημιουργεί κάποια ερωτηματικά σε ένα μεγάλο μέρος της αμερικανικής κοινής γνώμης. Οπότε αν χάσει και τις ενδιάμεσες κατά κράτος, αυτό θα τον καταστήσει πάρα πολύ αδύναμο».

Εδώ μπορείτε να ακούσετε ολόκληρη τη συνέντευξη:

https://www.ertnews.gr/roi-idiseon/k-arvanitopoylos-sto-proto-to-epidiko-ton-amerikanikon-eklogon-einai-to-mellon-tis-dimokratias-tis-choras-audio/

Πηγή: ertnews.gr

Η δημοκρατία απειλείται

Η δημοκρατία απειλείται

Η εξάπλωση της δημοκρατίας στη σύγχρονη ιστορία έγινε σε τρεις μεγάλους ιστορικούς κύκλους. Ο πρώτος διήρκεσε από το 1820 μέχρι το 1920, επεκτείνοντας το δικαίωμα της ψήφου και φέρνοντας στο φως 29 νέες δημοκρατίες. Η αντίστροφη πορεία άρχισε το 1922 με την άνοδο του Μουσολίνι στην Ιταλία. Μέχρι το 1942, με την επικράτηση του ναζισμού και του φασισμού, τα δημοκρατικά κράτη στον κόσμο είχαν μειωθεί κατά 12. Το 1945, μετά την ήττα του ολοκληρωτισμού, αρχίζει ο δεύτερος κύκλος εκδημοκρατισμού που θα διαρκέσει μέχρι το 1960. Κι αυτός ο κύκλος όμως θα αναστραφεί και πολλές χώρες θα διολισθήσουν σε δικτατορικά καθεστώτα. Ο τρίτος και πιο πρόσφατος κύκλος εκδημοκρατισμού αρχίζει το 1974 και διαρκεί μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του “90. Η μετάβαση στη δημοκρατία στον ευρωπαϊκό Νότο και ο εκδημοκρατισμός των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης θα δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση για την οριστική επικράτηση της δημοκρατίας.

Αντίθετα όμως, με το κλείσιμο αυτού του κύκλου αρχίζει η υποχώρηση της δημοκρατίας. Στη Ρωσία και στην Κίνα έχουμε αυταρχικά καθεστώτα, ενώ στην Τουρκία, στην Πολωνία και στην Ουγγαρία ανελεύθερες δημοκρατίες. Όπως χαρακτηριστικά δηλώνει ο Ορμπαν, «για να είμαστε ανταγωνιστικοί διεθνώς, θα πρέπει να εγκαταλείψουμε τις φιλελεύθερες μεθόδους οργάνωσης της κοινωνίας». Στην Αυστρία και στην Ιταλία ακραία κόμματα είναι στην κυβέρνηση και οι παραδοσιακές πολιτικές οικογένειες είναι σε υποχώρηση σε όλη την Ευρώπη.

Ο λαϊκισμός με αριστερό και δεξιό πρόσημο καλπάζει. Ενίοτε, όπως στο ελληνικό παράδειγμα, σε αγαστή συνεργασία. Ακόμη και στις ΗΠΑ ένας πολωτικός λαϊκισμός διαβρώνει τα θεσμικά αντίβαρα της αμερικανικής δημοκρατίας.

Η οικονομική κρίση έχει μειώσει τα μεσαία εισοδήματα, έχει αυξήσει τις ανισότητες και έχει καταβαραθρώσει την εμπιστοσύνη στις πολιτικές ελίτ. Οι κοινωνίες ψάχνουν να επιρρίψουν ευθύνες και οι λαϊκιστές τους προσφέρουν ανενδοίαστα τους εύκολους αποδιοπομπαίους τράγους. Τους μετανάστες, το παλαιό πολιτικό σύστημα και τα παραδοσιακά κόμματα, την ευρωπαϊκή γραφειοκρατία.

Τα ιστορικά στοιχεία δείχνουν ότι οι κύκλοι του λαϊκισμού διαρκούν συνήθως μία πενταετία και μετά το πολιτικό σύστημα επανέρχεται σε ισορροπία. Αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Τα προπύργια της δημοκρατίας έχουν χάσει τη λάμψη τους. Η Αμερική του Τραμπ και η Ευρωπαϊκή Ένωση της κρίσης, του Μεταναστευτικού και του Brexit είναι λιγότερο ελκυστικές από το παρελθόν. Τα συγκεντρωτικά καθεστώτα της Ρωσίας και της Κίνας και οι ανελεύθερες δημοκρατίες προβάλλουν ως εναλλακτικά πολιτικά συστήματα. Η οικονομική κρίση του 2008 και η μεταναστευτική κρίση του 2015 εκτόξευσαν τον λαϊκισμό.

Οι νέοι λαϊκιστές δημιουργούν διαιρετικές τομές με πολιτικές ταυτότητας και με άμεσο, απλό, συχνά συνωμοσιολογικό και εμπρηστικό λόγο γίνονται οικείοι στον μέσο ψηφοφόρο.

Διαβρώνουν τους δημοκρατικούς θεσμούς, προσπαθούν να ελέγξουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τη Δικαιοσύνη και χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να πολώσουν τις κοινωνίες.

Η σύγχρονη απειλή κατά της δημοκρατίας δεν είναι η κατάργησή της ούτε η ακύρωση των εκλογών αλλά η διάβρωση των θεσμών του κράτους δικαίου.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Τεχνολογία & Δημοκρατία

Τεχνολογία & Δημοκρατία

Μια εικοσαετία σχεδόν μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η Δύση αντιμετωπίζει σειρά εσωτερικών και εξωτερικών προκλήσεων. Ρωσία και Κίνα, για διαφορετικούς λόγους, επιζητούν την αναθεώρηση του μεταψυχροπολεμικού status quo. Οι φιλελεύθερες δημοκρατίες είναι σε ύφεση και τα αυταρχικά καθεστώτα αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται και εντός της Δύσης. Νομιμοποιούνται από τη διεξαγωγή εκλογών, αλλά καταπατούν το κράτος δικαίου.

Η παγκοσμιοποίηση έχει οξύνει τις ανισότητες. Η τεχνολογική επανάσταση δημιουργεί ένα νέο περιβάλλον τεχνολογικού αναλφαβητισμού και τεχνολογικής ανεργίας. Τα νέα κύματα μετανάστευσης δημιουργούν ανασφάλεια, δημογραφικό και πολιτισμικό πανικό. Η Δύση εμφανίζει σημάδια απώλειας στήριξης και, το κυριότερο, μια κρίση ηγεσίας και κρίση των ελίτ.

Οι δυτικές ελίτ είναι θύματα της δικής τους ύβρης. Της θριαμβολογίας και της αυταρέσκειας που εξέφρασαν στην αυγή του νέου κόσμου. Οταν η επικράτηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας και του καπιταλισμού διαφημίστηκαν ώς το τέλος της ιστορίας. Και η διάδοσή τους σε κάθε γωνιά του πλανήτη ήταν θέμα χρόνου με όχημα την τεχνολογία. Το Lexus θα συναντούσε την ελιά, όπως έγραφε ο Τόμας Φρίντμαν.

Η θριαμβολογία έγινε ευφορία όταν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνέβαλαν στην αραβική Ανοιξη. Αυτό αποτέλεσε το αφήγημα μιας ολόκληρης βιομηχανίας υψηλής τεχνολογίας. Ο Μαρκ Ζάκεμπεργκ παρουσίασε το facebook ως εργαλείο διαφάνειας, διαλόγου και ελέγχου των κυβερνήσεων.

Η τεχνολογία, όμως, είναι αξιακά και ηθικά ουδέτερη. Μας είχε προειδοποιήσει ο Αϊνστάιν, χρησιμοποιώντας το παράδειγμα της πυρηνικής ενέργειας. Σύντομα αρχίσαμε να διαπιστώνουμε τα προβλήματα από τη χρήση της τεχνολογίας για σκοτεινούς σκοπούς. Τρομοκράτες άρχισαν να χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για προσηλυτισμό και πολλαπλασιασμό της εμβέλειας της επιρροής τους. Απέκτησαν ευκολότερη πρόσβαση σε στοιχεία και πληροφορίες που ενίσχυσαν τις δυνατότητές τους στον ασύμμετρο πόλεμο. Η Ρωσία κατηγορείται για ευθεία ανάμειξη στις εκλογικές διαδικασίες των δυτικών δημοκρατιών μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Αλλά δεν είναι μόνο τα ακραία αυτά παραδείγματα. Τεχνολογικές εταιρείες – κολοσσοί έχουν πλέον πρωτοφανή πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα. Η Amazon γνωρίζει την καταναλωτική μας συμπεριφορά. Η Google τα ενδιαφέροντά μας στην απόκτηση γνώσεων. Και το facebook τον τρόπο και το αντικείμενο της επικοινωνίας μας. Η χειραγώγηση και η εκμετάλλευση των προσωπικών δεδομένων και πληροφοριών για τον προσπορισμό κέρδους αποτρέπει τις εταιρείες από τη χρήση φίλτρων. Κι έτσι τα προσωπικά δεδομένα μπορούν να αξιοποιηθούν για ποικίλους σκοπούς από ποικίλους χρήστες. Και δεν είναι μόνο η τρομοκρατία, η πορνογραφία, ο ρατσισμός και κάθε κήρυγμα μίσους και βίας. Είναι ο πληθωρισμός της κακοφωνίας του περιθωρίου που αποδιοργανώνει την κοινωνία.

Η επιστροφή της ιστορίας φέρνει το τέλος της θριαμβολογίας και της ανάγκης επιβίωσης της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Και μια από τις αναγκαίες προϋποθέσεις είναι ο δημοκρατικός έλεγχος της χρήσης των τεχνολογικών επιτευγμάτων.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Η ύφεση της δημοκρατίας

Η ύφεση της δημοκρατίας

Οι τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα ήταν ο θρίαμβος της δημοκρατίας. Η μετάβαση στη δημοκρατία στον ευρωπαϊκό Νότο αλλά και σε χώρες της λατινικής και νότιας Αμερικής ήταν μια αχτίδα αισιοδοξίας. Και διδάσκονταν στα Τμήματα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σπουδών ως νομοτελειακές εξελίξεις χωρίς επιστροφή. Η κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, έφερε μια θριαμβική ευφορία, που εκφράστηκε από τον Φουκουγιάμα με το περίφημο τέλος της Ιστορίας. Την οριστική επικράτηση, δηλαδή, της φιλελεύθερης δημοκρατίας απέναντι στα προτάγματα του κομμουνισμού και του φασισμού.

Στη στροφή του αιώνα τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Σήμερα, όποιο δείκτη και όποια μεταβλητή και να χρησιμοποιήσουμε μετράμε τουλάχιστον 25 δημοκρατίες λιγότερες στον κόσμο. Το πολιτικό εκκρεμές δεν φαίνεται να έχει απλά σταματήσει, αλλά να κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Κάτι που ανάγκασε τον Φουκουγιάμα να δηλώσει πρόσφατα ότι αντί για το τέλος της Ιστορίας τώρα φοβάται για το τέλος της δημοκρατίας. Ο Edward Luce στο βιβλίο του για την υποχώρηση του δυτικού φιλελευθερισμού καταγράφει τα βασικά αίτια. Η παγκοσμιοποίηση και οι εξελίξεις στην τεχνολογία διεύρυναν την ελευθερία μετακίνησης ανθρώπων. Αυτή η εξέλιξη επηρεάζει τη ζωή πολλών εργαζομένων που βλέπουν τις θέσεις εργασίας τους να απειλούνται από φθηνά εργατικά χέρια. Επιπλέον, η αυτοματοποίηση στην παραγωγή έρχεται να αποτελέσει μία ακόμη μεγαλύτερη απειλή για τις θέσεις εργασίας. Το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών γίνεται αγεφύρωτο, η μεσαία τάξη ισοπεδώνεται και η οικονομική ανασφάλεια διαλύει το κοινωνικό συμβόλαιο. Αυτοί που μένουν πίσω, αυτοί που δεν μπορούν εύκολα να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, γίνονται ευάλωτοι στις σειρήνες του λαϊκισμού και της δημαγωγίας. Και καταλήγουν σε επιλογές τύπου Τραμπ, Λεπέν και Brexit.

Ένας δεύτερος λόγος είναι η σημαντική φθορά που έχει υποστεί η εικόνα της φιλελεύθερης δημοκρατικής Αμερικής, ως αποτέλεσμα του πρότζεκτ των νεοσυντηρητικών για τη βίαιη επιβολή της δημοκρατίας στη Μέση Ανατολή. Η προσπάθεια ανασύνταξης της προβολής της ήπιας ισχύος των ΗΠΑ από τον Ομπάμα δέχεται τώρα ένα ακόμη πλήγμα από τον Τραμπ.

Ένας τρίτος λόγος έχει να κάνει με τους υψηλούς δείκτες οικονομικής ανάπτυξης χωρών με ολιγαρχικά και ανελεύθερα καθεστώτα, όπως η Κίνα και μέχρι πρόσφατα και η Ρωσία. Αυτό στέλνει το μήνυμα σε άλλα κράτη και κοινωνίες στην Ευρασία αλλά και σε άλλα περιφερειακά υποσυστήματα ότι η οικονομική ανάπτυξη συνδυάζεται με την αυταρχική διακυβέρνηση.

Όλες αυτές οι εξελίξεις μαζί με τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, ιδίως στην τεχνητή νοημοσύνη, θέτουν κατά πολλούς τεράστιες προκλήσεις όχι μόνο για τα δημοκρατικά πολιτικά συστήματα αλλά και για το αξιακό ουμανιστικό σύστημα συνολικά.

Προκλήσεις που αν δεν απαντηθούν θα σημάνουν όχι απλά την ύφεση της δυτικής φιλελεύθερης δημοκρατίας αλλά το τέλος της.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Η νέα διαιρετική τομή

Η νέα διαιρετική τομή

Η εκλογή Τραμπ, το Brexit, οι ολλανδικές και οι γαλλικές εκλογές δύσκολα εξηγούνται με βάση την παραδοσιακή διαίρεση Αριστεράς-Δεξιάς. Παρουσιάζουν ανορθόδοξα πολιτικά χαρακτηριστικά, που είναι αποτέλεσμα ευρύτερων διεργασιών. Υπάρχει πλέον καταφανής αναντιστοιχία ανάμεσα στο πολιτικό υπεροικοδόμημα και στις οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Οι τελευταίες κατακερματίζουν την κοινωνία σε νέες ομαδοποιήσεις, που δεν λογοδοτούν στον παραδοσιακό άξονα Αριστεράς-Δεξιάς.

Η πρώτη αποτελείται απο τα «απομεινάρια» της παγκοσμιοποίησης. Αυτούς που δεν έχουν τις δυνατότητες και τις δεξιότητες να είναι ανταγωνιστικοί ή να μπορούν να επιβιώσουν σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον ελεύθερης διακίνησης προσώπων, κεφαλαίων και πληροφοριών. Και μιας παραγωγικής διαδικασίας που γίνεται ολοένα και πιο εκτεχνικευμένη. Αυτοί που περιθωριοποιούνται, μένουν πίσω και αναζητούν την προστασία του κράτους έθνους και του οικονομικού προστατευτισμού. Κι αυτό αφορά τμήματα της εργασίας αλλά και του κεφαλαίου ταυτόχρονα. Απέναντι σε αυτούς είναι που το παγκοσμιοποιημένο κεφάλαιο και τα εργατικά στρώματα είναι ανταγωνιστικά στο νέο περιβάλον. Μια διαίρεση που φάνηκε στο κέντρο του καπιταλισμού, στις εκλογές των ΗΠΑ, αλλά και στην περιφέρεια του καπιταλισμού, στο δημοψήφισμα στην Τουρκία. Με την παρηκμασμένη οικονομικά ενδοχώρα απέναντι στα αστικά κέντρα της παγκοσμιοποιημένης οικονομικής δραστηριότητας.

Αρχίζει να διαμορφώνεται μια νέα διαιρετική τομή. Από τη μια πλευρά αυτοί που υποστηρίζουν τη φιλελεύθερη δημοκρατία, το άνοιγμα στην Ευρώπη και την παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Από την άλλη πλευρά, αυτοί που αναζητούν προστασία σε έναν ξενοφοβικό εθνικισμό και έναν οικονομικό προστατευτισμό. Με έντονα στοιχεία λαϊκισμού και, στη περίπτωση της Ευρώπης, ευρωσκεπτικισμού. Στη δεύτερη περίπτωση συνευρίσκονται κόμματα ή δυνάμεις και από την Ακροδεξιά και την Ακροαριστερά. Που, ενίοτε, συγκροτούν ανίερες συμμαχίες διαγράφοντας πλέον μια σαφή διαιρετική τομή στο εκλογικό σώμα, όπως έγινε στη χώρα μας με το πρόσφατο δημοψήφισμα.

Οι παραδοσιακοί πολιτικοί σχηματισμοί παρουσιάζουν τρείς αδυναμίες. Πρώτον, υστέρηση αφομοίωσης των νέων εξελίξεων και προσαρμογής στις νέες συνθήκες. Ο λόγος τους παραμένει πολυσυλλεκτικός αλλά αναντίστοιχος με τις νέες εξελίξεις. Ίσως γιατί η αντιστοίχηση θα οδηγούσε ipso facto στην αυτοαναίρεσή τους και την ανασύνθεση του πολιτικού τοπίου με νέους όρους. Δεύτερον, αντιμετωπίζουν μια υποβόσκουσα κρίση νομιμοποίησης καθώς, αντί να διανέμουν ευημερία όπως στο παρελθόν, διανέμουν νέα και επαχθή βάρη. Τρίτον, η επανάσταση στις τεχνολογίες και ιδιαίτερα οι εφαρμογές στο τομέα της πληροφορίας αλλά και του πληροφορικού εκλογικού μάρκετινγκ τους στερούν παραδοσιακά συγκριτικά πλεονεκτήματα στην επιρροή του εκλογικού σώματος. Εξαντλούνται στην ανανέωση προσώπων, ενώ το ζητούμενο είναι η ανανέωση του πολιτικού τους προτάγματος και η αντιστοίχησή του με τις οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Για να αντιμετωπιστούν οι δυνάμεις της αντίδρασης, θα χρειαστεί μια γενναία τριγωνοποίηση των παραδοσιακών ευρωπαϊκών δυνάμεων σε ένα πολιτικό πρόταγμα κοινωνικού φιλελευθερισμού.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Προφήτης

Προφήτης

Ο Ομπάμα επέλεξε τη γενέτειρα της δημοκρατίας για να κάνει ένα εμπνευσμένο εγκώμιο στο δημοκρατικό πολίτευμα. Για να κάνει έναν απολογισμό μιας γενικά επιτυχημένης προεδρίας, υπερασπιζόμενος την υστεροφημία του. Και να φωταγωγήσει για την Ελλάδα την έξοδο από τη κρίση. Με τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων από εμάς και την ελάφρυνση του χρέους, από τους ευρωπαίους.

Ήταν μια ιστορική ομιλία γιατί ένας πεπεισμένος φιλελεύθερος ιδεαλιστής εξήγησε με μακροιστορικούς όρους γιατί οι αρχές και οι αξίες της δημοκρατίας βρίσκονται στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Με τη σύνδεση του νήματος των αξιών του δημοκρατικού πολιτεύματος από την Αθήνα του Περικλή, στο Διαφωτισμό, στους ιδρυτές της Αμερικανικής δημοκρατίας, ο Ομπάμα έδειξε τη μακροβιότητα της δημοκρατίας και την ηθική της υπεροχή. Ιδιαίτερα σε μια εποχή που η δημοκρατία δοκιμάζεται από τις δυνάμεις που απελευθερώνει η παγκοσμιοποίηση, η τεχνολογία, και οι νέες φάσεις του καπιταλισμού. Που φέρνουν κοινωνικές αλλαγές και γεννούν νέες διαχωριστικές γραμμές και ανισότητες. Με τους πολίτες, λόγω της τεχνολογίας, να έχουν άμεση επίγνωση αυτών των ανισοτήτων και, γι αυτό, μικρή ανοχή. Η απάντηση, όμως, δεν είναι το πισωγύρισμα στο γαλατικό χωριό. Δεν μπορεί να υπάρξει καταφύγιο στο κλείσιμο των συνόρων, στον εθνικισμό, στη φυλή, στα τείχη.

Η φύση της τεχνολογίας, άλλωστε, το κάνει αδύνατο. Η απάντηση είναι διόρθωση πορείας. Ανοιχτές αγορές, σε συνδυασμό με τη δημοκρατία, την ανοιχτή κοινωνία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και πιο δίκαιη κατανομή πλούτου.

Ο Ομπάμα, ουσιαστικά προειδοποιεί για τις δυνάμεις που βρίσκονται στη λάθος πλευρά της ιστορίας. Η ασυνήθιστη, σε ένταση συμμετοχή του στη προεκλογική εκστρατεία των ΗΠΑ πρόδιδε, άλλωστε, ότι την αντιμετώπιζε με όρους μακροιστορικούς. Όπως είχε πεί κάποτε για τον Μακκειν ότι βρίσκεται στη λάθος πλευρά της ιστορίας το ίδιο θεωρεί και για τον Τραμπ. Οι επιρροές του από τον Reinhold Niebuhr (The Children of Light and the Children of Darkness) είναι προφανείς. Ο Πούτιν, η Λεπέν, ο Ερντογάν, είναι τα παιδιά του σκότους. Με την οικονομική κρίση να δοκιμάζει τη δημοκρατία ο Ομπάμα φοβάται ότι ανελεύθερα καθεστώτα και δημαγωγοί οδηγούν το πλανήτη σε μια περίοδο ενός νέου μεσοπόλεμου.

Η πολιτική του φιλοσοφία είναι ουιλσονιανών καταβολών. Στην ιδεαλιστική αντίληψη του για το πεπρωμένο του αμερικανικού έθνους. Την εδραίωση της ειρήνης μέσα από την εξάπλωση της δημοκρατίας. Και την υπηρεσία του εθνικού συμφέροντος μέσα από την προσήλωση σε ένα οικουμενικό σύστημα κανόνων δικαίου.

Δεν έχει υπάρξει, μετά τον Γούντροου Ουίλσον, πρόεδρος των ΗΠΑ που να έχει αρθρώσει και ακολουθήσει, χωρίς ενδοιασμούς, ένα ιδεαλιστικό δόγμα στην εξωτερική πολιτική.

Στη περίπτωση του Ουίλσον, η βύθιση του Λουζιτάνια από τους Γερμανούς έδειξε τα όρια αυτής της πολιτικής οδηγώντας στην είσοδο της Αμερικής στο πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Η Αμερική από φάρος της δημοκρατίας μετατράπηκε σε σταυροφόρο της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Το τέλος του πολέμου ακολούθησε το μεγαλειώδες εγχείρημα της εδραίωσης της ειρήνης μέσω της Κοινωνίας των Εθνών. Για να διαλυθεί από την άνοδο του φασισμού και το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.

Αυτή την ελικοειδή πορεία της ιστορίας αντιλαμβάνεται ο Ομπάμα. Βλέποντας τη δημοκρατία να απειλείται, φοβάται για την ειρήνη. Προφητεύει μια ιστορική περίοδο αναταράξεων. Καλώντας τους πολίτες να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Γιατί όλα εξαρτώνται από τους πολίτες. Ο δήμος, οι πολίτες, we the people λέει ο Ομπάμα, έχουν την ευθύνη να κάμψουν το τόξο της ιστορίας προς τη δημοκρατία και τη δικαιοσύνη. Τις αξίες που οι βαθιές φιλοσοφικές του πεποιθήσεις και η βιωματική πολιτική του εμπειρία τον έχουν πείσει ότι είναι στη σωστή πλευρά της ιστορίας.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Η κρίση των δημοκρατιών

Η κρίση των δημοκρατιών

Το 1975 μια τριμερής επιτροπή επιστημόνων από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, με επικεφαλής τον Χάντινγκτον, συνέταξε ένα πόρισμα για τα αίτια της κρίσης των δυτικών δημοκρατιών. Στη δεκαετία του 1970 οι δυτικές δημοκρατίες αντιμετώπιζαν τη πετρελαϊκή κρίση και τη μάστιγα του πληθωρισμού. Στην Αμερική και στη Βρετανία ο πληθωρισμός είχε φτάσει σε διψήφια ποσοστά, ενώ στη Βραζιλία και στη Τουρκία σε τριψήφια. Αγγίζοντας το 200%. Αλλά δεν ήταν μόνο τα οικονομικά προβλήματα. Οι συγγραφείς υποστήριξαν ότι μια σειρά από παθογένειες και χρονίζοντα προβλήματα δημιουργούσαν δυσλειτουργίες και, τελικά, μια κρίση νομιμοποίησης στις δυτικές δημοκρατίες. Και επεσήμαιναν επιτακτικά την ανάγκη διαρθρωτικών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων.

Τι συνέβη τελικά; Οι πολιτικές του τότε διοικητή της FED, του Paul Volcker αποκλιμάκωσαν τον πληθωρισμό. Άλλες Κεντρικές Τράπεζες ακολούθησαν και σιγά-σιγά το πρόβλημα του πληθωρισμού αντιμετωπίστηκε. Η επανάσταση στην πληροφόρηση, το ίντερνετ, και η παγκοσμιοποίηση έφεραν ένα νέο κύκλο ανάπτυξης. Μια δεκαετία αργότερα, η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και του κομμουνισμού έφερε ευφορία στις δυτικές δημοκρατίες. Τα προβλήματα ξεπεράστηκαν χωρίς να αντιμετωπιστούν. Η ανάγκη για διαρθρωτικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις εκτοπίστηκε από τον πυρετώδη ρυθμό της εξάπλωσης της φιλελεύθερης δημοκρατίας και του καπιταλισμού σ’όλο τον πλανήτη. Η παγκοσμιοποίηση άνοιξε νέες αγορές και έδωσε φθηνά εργατικά χέρια. Αυτές ήταν οι ευκαιρίες. Μια γενιά μετά βλέπουμε την άλλη όψη του νομίσματος. Οι θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα συμπιέστηκαν. Από την Αμερική μέχρι την Ευρώπη όλοι ξόδευαν περισσότερα από όσα παρήγαγαν και κάλυπταν τη διαφορά με δανεικά.

Σήμερα οι δυτικές δημοκρατίες είναι σε αναβρασμό. Η Ιαπωνία έχει αλλάξει εννιά πρωθυπουργούς σε δέκα χρόνια και βρίσκεται σε παρατεταμένη περίοδο παρακμής. Έπεσε στην 24η θέση στη παγκόσμια κατάταξη χωρών με βάση το κατά κεφαλήν εισόδημα. Η κοινωνία της γερνάει και το πολιτικό της σύστημα είναι κατακερματισμένο και σε παράλυση.

Η αμερικανική οικονομία σημειώνει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης αλλά η ανάγκη διαρθρωτικών αλλαγών και αντιμετώπισης των ανισοτήτων είναι μεγάλη.

Και στην Ευρώπη, παρά το συνολικό πλούτο, οι ανισότητες έχουν αυξηθεί ραγδαία. Από το 2006 μέχρι το 2011, σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ανισότητες αυξήθηκαν περίπου στα δύο τρίτα του συνόλου των ευρωπαϊκών χωρών. Και ένας στους επτά ευρωπαίους πολίτες είναι αντιμέτωπος με το φάσμα της φτώχειας.

Οι ανισότητες, η ανεργία, τα μεταναστευτικά ρεύματα, η παγκοσμιοποίηση, επιτείνουν την ανασφάλεια των πολιτών και την κρίση νομιμοποίησης των δημοκρατιών. Ένα τοξικό μίγμα που οδηγεί στην άνοδο ακραίων πολιτικών σχηματισμών και στον λαϊκισμό αριστερής και δεξιάς κοπής. Αν και, συνήθως, η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα, το σκηνικό θυμίζει τη δεκαετία του 1930.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”