Πολιτικός αταβισμός

Πολιτικός αταβισμός

Κόντρα στο ρεύμα της ιστορίας και με τη βρετανική κοινή γνώμη παραδοσιακά αμφίθυμη απέναντι στην Ευρώπη ο Κάμερον οδήγησε τη χώρα του στο δημοψήφισμα της Πέμπτης. Και την έξοδο από την Ευρώπη. Εκπληρώνοντας μια προεκλογική δέσμευση που είχε αναλάβει, προκειμένου να κατευνάσει τις τάξεις των ευρωσκεπτικιστών στο κόμμα του. Υποτιμώντας το ρεύμα του λαϊκισμού και ευρωσκεπτικισμού που σαρώνει όχι μόνο τη χώρα του αλλά όλη την Ευρώπη. Και υπερτιμώντας τη δική του δυνατότητα να σύρει το βρετανικό άρμα προς την ευρωπαϊκή κατεύθυνση.

Τερτίπια της ιστορίας. Ο Κάμερον και οι Βρετανοί κατάφεραν μόνοι τους ότι δεν είχε καταφέρει ο Ντε Γκώλ εις βάρος τους. Όταν μπλοκάρισε την είσοδο της Βρετανίας στη Κοινότητα δυο φορές. Φοβούμενος ότι θα αποτελούσε τον «αμερικανικό δούρειο ίππο στην Ευρώπη».

Οι Βρετανοί ήταν παραδοσιακά αμφίθυμοι απέναντι στην Ευρώπη. Ήταν η γεωπολιτική τους θέση, που τους έδινε μια απόσταση ασφαλείας από τον ευρωπαϊκό χώρο. Και τους έδινε τη δυνατότητα να μένουν μακριά από τις ευρωπαϊκές ίντριγκες. Παρεμβαίνοντας μόνον ως εξωχώριος εξισορροπητής. Όποτε χρειαζόταν να μεταβάλουν την ισορροπία δυνάμεων υπέρ των βρετανικών συμφερόντων. Στο μυαλό των περισσότερων Βρετανών η Βρετανία ήταν μια αυτοκρατορία, και παραμένει μια μεγάλη ναυτική δύναμη. Ο Τσώρτσιλ και η βρετανική ελίτ έβλεπαν τη Βρετανία στο επίκεντρο τριών ομόκεντρων γεωπολιτικών κύκλων. Της κοινοπολιτείας, της ειδικής σχέσης με την Αμερική, και της Ευρώπης. Ο Τσώρτσιλ υποστήριζε μεν τη συμμετοχή της Βρετανίας στην Ευρώπη αλλά με όρους. Όπως χαρακτηριστικά τόνιζε, «είμαστε με την Ευρώπη αλλά όχι της Ευρώπης. Είμαστε συνδεδεμένοι αλλά δεν συμπεριλαμβανόμαστε. Ενδιαφερόμαστε και συνεταιριζόμαστε αλλά δεν απορροφόμαστε».

Η συμμετοχή της Βρετανίας στο ευρωπαϊκό εγχείρημα ήλθε σε μια περίοδο επαναπροσδιορισμού των γεωπολιτικών της προτεραιοτήτων. Προκειμένου να επηρεάσει τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης και να αποτελέσει αντίβαρο στο γαλλογερμανικό άξονα. Αποκομίζοντας, συγχρόνως, τα οφέλη από την συμμετοχή στην κοινή αγορά. Ποτέ, όμως, δεν ήταν ψήφος εμπιστοσύνης για τη δημιουργία μιας ομόσπονδης Ευρώπης. Όπως, άλλωστε, κατέστησε σαφές η Μάργκαρετ Θάτσερ στην ιστορική ομιλία της στη Μπρυζ.

Το timing που επέλεξε ο Κάμερον για το δημοψήφισμα δεν μπορούσε να είναι χειρότερο. Το ευρωπαϊκό όραμα έχει θαμπώσει. Η οικονομική κρίση μαζί με το προσφυγικό-μεταναστευτικό και την τρομοκρατία δοκιμάζουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Σ’ αυτό το περιβάλλον οι Βρετανοί επέλεξαν να είναι ένα νησί προστατευτισμού σε μια θάλασσα παγκοσμιοποίησης. Είναι πολιτικός αταβισμός. Όπως θα τους δείξουν οι οικονομικές συνέπειες και οι διαλυτικές τάσεις στον ίδιο το χώρο του Ηνωμένου Βασιλείου. Όσο για την Ευρώπη ας μην βιαστούμε για επικήδειους. Η ταλάντωση του εκκρεμούς μπορεί να είναι προς την αντίθετη κατεύθυνση.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Brexit

Brexit

Όταν αρχίσει να βρέχει θα ρίξει καρέκλες, λένε οι Αγγλοσάξωνες. Και οι ουρανοί της Ευρώπης έχουν σκοτεινιάσει επικίνδυνα. Τρείς παράλληλες και αλληλοτροφοδοτούμενες κρίσεις δοκιμάζουν τη συνοχή της. Η οικονομική κρίση, το προσφυγικό-μεταναστευτικό, και η ισλαμική τρομοκρατία. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η Βρετανία ετοιμάζεται να διεξάγει δημοψήφισμα για την παραμονή της στην ΕΕ. Το timing δεν μπορούσε να είναι χειρότερο. Οι κρίσεις έχουν φουσκώσει τα πανιά του λαϊκισμού και του ευρωσκεπτικισμού σε όλη την Ευρώπη. Και στη Βρετανία ο Νάιτζελ Φάρατζ καλεί τους Βρετανούς να ψηφίσουν υπέρ της εξόδου, γιατί έτσι η Βρετανία θα ελέγχει τα σύνορα της και θα σταματήσει να συνεισφέρει 55 εκατομύρια ευρώ ετησίως στο κοινοτικό προυπολογισμό.

Η αλήθεια είναι ότι ο ευρωσκεπτικισμός στη Βρετανία δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Έχει βαθιές και ιστορικές ρίζες. Ο Τσώρτσιλ υποστήριζε μεν τη δημιουργία της Ενωμένης Ευρώπης αλλά το 1950 δήλωνε ότι δεν μπορούσε να δει τη Βρετανία μέλος μια ομόσπονδης Ένωσης. Όπως χαρακτηριστικά τόνιζε, ¨είμαστε με την Ευρώπη αλλά όχι της Ευρώπης. Είμαστε συνδεδεμένοι αλλά δεν συμπεριλαμβανόμαστε. Ενδιαφερόμαστε και συνεταιριζόμαστε αλλά δεν αποροφόμαστε.¨ Στο μυαλό του Τσώρτσιλ αλλά και των περισσότερων Βρετανών ηγητόρων η Βρετανία ήταν και παραμένει μια ναυτική δύναμη. Ο Τσώρτσιλ ήταν, άλλωστε, ο εμπνευστής της στρατηγικής που έβλεπε τη Βρετανία στο επίκεντρο τριών ομόκεντρων γεωπολιτικών κύκλων. Της κοινοπολιτείας, του αγγλόφωνου κόσμου και ιδιαίτερα των ΗΠΑ, και της Ενωμένης Ευρώπης.

Ιδιαίτερα η σχέση της Βρετανίας με τις ΗΠΑ μετατράπηκε σταδιακά σε μια στενή συμμαχική σχέση. Μια ειδική σχέση. Που σφυρηλατήθηκε μέσα από τη συστράτευση σε δύο παγκοσμίους πολέμους, το ψυχρό πόλεμο, και άλλες περιφερειακές κρίσεις. Πολλές φορές ενάντια στη βούληση και παρά τη διαφωνία άλλων ευρωπαικών δυνάμεων-μελών της Ένωσης, όπως η Γαλλία. Με αποτέλεσμα, πολλοί ευρωπαίοι να κατηγορούν τους Βρετανούς ότι έχουν γίνει υποχείρια των αμερικανών. Αυτή η καχυποψία ήταν που οδήγησε το Ντε Γκώλ να μπλοκάρει την είσοδο της Βρετανίας στη Κοινότητα δυο φορές. Καθώς η Βρετανία δεν ήταν από τα ιδρυτικά μέλη της Κοινότητας.

Απέναντι σε ένα τέτοιο βεβαρημένο ιστορικό με μια παραδοσιακά αμφίθυμη κοινή γνώμη απέναντι στην Ευρώπη ο Κάμερον οδηγεί τη Βρετανία στο δημοψήφισμα του Ιουνίου. Εκπληρώνοντας μια προεκλογική υπόσχεση, που εκ των υστέρων θα εύχεται να μην είχε δώσει. Με τη δημοτικότητα του, μετά την αποκάλυψη της λίστας του Παναμά, σε ελεύθερη πτώση. Που σημαίνει ὀτι στην καλύτερη περίπτωση θα δώσει τη μάχη υπέρ του ναι τραυματισμένος. Στη χειρότερη, αν η υπόθεση έχει ουρές, μπορεί οι Βρετανοί να ψηφίζουν έξοδο από την Ευρώπη για να διώξουν τον Κάμερον. Ό,τι χειρότερο.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”