Το 1815 και η ειρωνεία της ιστορίας

Το 1815 και η ειρωνεία της ιστορίας

Πριν από 200 χρόνια ο Μέττερνιχ συνέλαβε την ιδέα ενός ευρωπαϊκού συνεδρίου που θα διαμόρφωνε ένα σύμφωνο ισορροπίας μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Ένα διευθυντήριο που θα διασφάλιζε τη σταθερότητα και την ειρήνη. Πράγματι, το Συνέδριο της Βιέννης προδιέγραψε μια μακρά περίοδο ειρήνης για την Ευρώπη. Κι αυτό γιατί οι ρυθμίσεις του ικανοποιούσαν τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων. Σε αντίθεση με τη Συνθήκη της Ουτρέχτης, έναν αιώνα νωρίτερα, και τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, έναν αιώνα αργότερα. Οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις της εποχής, η Αγγλία, η Πρωσία, η Αυστρία και η Ρωσία είχαν τη πρόνοια να ενσωματώσουν την ηττημένη Γαλλία. Με τον δαιμόνιο Ταλεϋράνδο να προωθεί επάξια τα γαλλικά συμφέροντα.

Το Συνέδριο της Βιέννης, και η Ιερά συμμαχία ήταν μια προσπάθεια παλινόρθωσης των δεσποτικών καθεστώτων απέναντι στις δυνάμεις της αλλαγής. Τον εθνικισμό και τις φιλελεύθερες ιδέες που είχαν γεννήσει η γαλλική και η αμερικανική επανάσταση. Και έμελλαν να διαμορφώσουν τη πορεία της Ευρώπης.

Το πρώτο κρίσιμο πρόβλημα που αντιμετώπισε η Ιερά Συμμαχία ήταν η διαχείριση της διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το λεγόμενο ανατολικό ζήτημα δίχασε τις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Και τα πρώτα σπέρματα αυτού του διχασμού προξένησε η τοποθέτηση του ελληνικού ζητήματος από τον Καποδίστρια. Στην απάντηση του Μέττερνιχ ότι «η Ευρώπη δεν γνωρίζει Έλληνας, γνωρίζει την Οθωμανική Αυτοκρατορίαν» απάντησε ο ίδιος ο τσάρος Αλέξανδρος. Λέγοντας ότι “οι Έλληνες … θέλουν ελευθερωθούν ταχέως και συμφώνως προς τα αρχαία πατρογονικά των δίκαια, θα μείνουν ελεύθεροι, αυτόνομοι και ανεξάρτητοι.”

Πράγματι, η ελληνική επανάσταση έθεσε σε δοκιμασία τη συνοχή της Ιεράς Συμμαχίας. Και η ελληνική ανεξαρτησία μαζί με την ανεξαρτησία άλλων κρατών- εθνών στα Βαλκάνια αποτέλεσαν το πρώτο σοβαρό ρήγμα στην τάξη πραγμάτων που διαμόρφωσε το Συνέδριο της Βιέννης.

Οι επετειακές εκδηλώσεις για το Συνέδριο της Βιέννης ανέδειξαν το έργο ενός άλλου πολιτικού-διανοούμενου. Η διδακτορική διατριβή του Kissinger για το Συνέδριο της Βιέννης θεωρείται ένα κλασσικό έργο στη βιβλιογραφία των διεθνών σχέσεων. Είναι παράλληλα διαφωτιστικό. Γιατί αποτυπώνει τις ιστορικές καταβολές και τα θεωρητικά σχήματα που ερμηνεύουν τις αποφάσεις του στη πλανητική πολιτική. Ο Kissinger, όπως και ο Μέττερνιχ, πήρε αποφάσεις που επηρέασαν αρνητικά τα ελληνικά πράγματα.

Το 1815 έχει αποκτήσει, έτσι, μια αρνητική σημειολογία για την ελληνική ιστορία.

Είναι, όμως, παράλληλα και η χρονιά που γεννιέται στο Φανάρι ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος. Που θα διαπλαστεί από τις ιδέες του ελληνικού πατριωτισμού και το κλίμα της ελληνικής επανάστασης. Για να συγγράψει αργότερα την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Που θεμελιώνει την γλωσσική και πολιτισμική συνέχεια του ελληνισμού. Και αποτελεί το έργο της ελληνικής ιστορικής αυτογνωσίας. Η ειρωνεία της ιστορίας.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”