Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα η Τουρκία έχει εισέλθει σε μια περίοδο κρίσης και αστάθειας. Μετεωρίζεται ανάμεσα στο χάος και σε ένα σκληρό προσωποπαγές ισλαμικό καθεστώς. Τα γεγονότα στη γειτονική χώρα, και η επέτειος της κυπριακής τραγωδίας μας θυμίζουν πόσο κοντά βρέθηκε η χώρα μας στο χάος και την καταστροφή τον Ιούλιο του 1974. Με τη χούντα υπό κατάρρευση και τη χώρα στα πρόθυρα πολέμου με τη Τουρκία, ουδείς ανέμενε μια υποδειγματική διαδικασία μετάβασης στο πιο σύγχρονο δημοκρατικό πολίτευμα που γνώρισε ο τόπος. Όλοι προεξοφλούσαν το αντίθετο. Οι αντίπαλοι του Καραμανλή θεωρούσαν ότι θα εδραίωνε ένα αυταρχικό προσωποπαγές καθεστώς. Οι φίλοι του ανέμεναν ένα καθεστώς πεφωτισμένης δεσποτείας. Οι συνθήκες κατάρρευσης και μετάβασης ευνοούσαν μια τέτοια εξέλιξη.

Η τότε πολιτική και στρατιωτική ηγεσία παρέδωσε την εξουσία στον Καραμανλή άνευ όρων. Ούτε ως προς την έκταση των εξουσιών του, ούτε ως προς τη σύνθεση της κυβέρνησης του, ούτε ως προς το χρόνο παραμονής του στην εξουσία. Ο Καραμανλής ορκίστηκε κυβερνήτης μόνος. Σε ένα απόλυτο θεσμικό κενό.

Είχε, όμως, άλλα στο μυαλό του. Αντί να κάνει κυβέρνηση φίλων του, σχημάτισε την πιο αντιπροσωπευτική κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Αντί να παρατείνει την παραμονή του στην εξουσία, άνοιξε γρήγορα το δρόμο προς τη λαϊκή ετυμηγορία. Αντί να προχωρήσει σε πογκρόμ διώξεων ανέθεσε στη Δικαιοσύνη, με συντακτική πράξη, την επιβολή κυρώσεων στους πρωταιτίους. Και δημιούργησε το κατάλληλο πολιτικό κλίμα για την απόδοση δικαιοσύνης. Γιατί στη δημοκρατία, όπως είπε, η δικαιοσύνη δεν εκδικείται αλλά κρίνει και τιμωρεί σύμφωνα με τους νόμους.

Πρώτα κάλεσε το λαό να αποφασίσει ποιος θέλει να τον κυβερνήσει. Και μετά τον κάλεσε με δημοψήφισμα να αποφασίσει τη μορφή του πολιτεύματος. Στη συνέχεια έδωσε στη χώρα το πιο σύγχρονο και φιλελεύθερο σύνταγμα. Και ολοκλήρωσε τη διαδικασία μετάβασης με την ένταξη της χώρας στην τότε ΕΟΚ. Ως εγγύηση των δημοκρατικών θεσμών, της οικονομικής ανάπτυξης και της ασφάλειας της χώρας.

Οι αντίπαλοι του τότε έπλασαν το μύθο των δυο Καραμανλήδων. Του αυταρχικού της πρώτης οκταετίας και του ώριμου δημοκράτη του 1974. Αν κάτι, όμως, διέκρινε τον Καραμανλή ήταν η σταθερότητα των πεποιθήσεων του. Το υπενθύμισε στο πλήθος που παραληρούσε, στην προεκλογική του ομιλία στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1974. Ότι έντεκα χρόνια πριν, από το ίδιο μπαλκόνι, τους είχε ζητήσει ευρεία πλειοψηφία για να προχωρήσει σε συνταγματική αναθεώρηση και σε μεταρρυθμίσεις για τη καλύτερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Προειδοποιώντας ότι τα πολιτικά πάθη και η δημαγωγία θα οδηγούσαν στη πτώση της δημοκρατίας. Προφανώς κανείς δεν άκουγε τι έλεγε ο Καραμανλής. Ούτε για το παρελθόν ούτε για τα μετέπειτα.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Ογδόντα χρόνια συμπληρώνονται από το θάνατο του Βενιζέλου. Τον καλύτερο επικήδειο ίσως τον έγραψε ο ίδιος ο Βενιζέλος για τον εαυτό του. Σ´ένα διαξιφισμό του στη Βουλή με τον Αλ. Παπαναστασίου το 1932 είπε ότι ακόμη και ο αντίπαλος εάν εκφωνούσε τον επικήδειο του θα δεχόταν ότι ¨ο προκείμενος νεκρός ήταν ένας αληθινός άνδρας με θάρρος μεγάλο…. Ίσως έκαμε πολλά σφάλματα, αλλά…. ποτέ δεν επερίμενε από την μοίραν να ίδη την χώραν του προηγμένην. Αλλά έθεσε εις την υπηρεσίαν της όλο το πύρ που είχε μέσα του, κάθε δύναμιν ψυχικήν και σωματικήν.¨

Ο Βενιζέλος ενέπνεε σεβασμό και δέος σε φίλους και αντιπάλους. Ο Κλεμανσώ επιστρέφοντας από ένα ταξίδι στην Ελλάδα πριν την άνοδο του Βενιζέλου στην εξουσία είπε ότι η μεγαλύτερη ανακάλυψη του ήταν ένας δικηγόρος ονόματι Βενιζέλος, σε μερικά χρόνια ολόκληρος η Ευρώπη θα ομιλεί περί αυτού¨.

Το 1919, βρισκόμενος στο Παρίσι στη Διάσκεψη της Ειρήνης, ο Woodrow Wilson, πρόεδρος των ΗΠΑ, ρωτήθηκε ποιος πολιτικός του έκανε εντύπωση στην Ευρώπη. Απάντησε, ¨ο εκπρόσωπος του μικρότερου κράτους. Ο Βενιζέλος¨.

Ο Βενιζέλος επηρέασε όσο κανένας άλλος τον ρου της ιστορίας. Μετατρέποντας μια μικρή χώρα στην Ελλάδα των πέντε θαλασσών και των δύο ηπείρων. Ουρανόπεμπτο τον ονόμασε ο λαός. Η Ελλάδα ευτύχησε να κυβερνηθεί και από έναν άλλο μεγάλο στη διάρκεια του εικοστού αιώνα. Τον Καραμανλή. Που ανέπτυξε την οικονομία της, σταθεροποίησε το δημοκρατικό της πολίτευμα, και της εξασφάλισε ένα πλέγμα συμμαχιών και ασφάλειας μέσα από την ευρωπαϊκή της προοπτική. Μετατρέποντας την Ελλάδα από ψωροκώσταινα σε ευρωπαϊκή χώρα.

Η αξία και των δυο αναδεικνύεται απο το εύρος και το μέγεθος των προβλημάτων που αντιμετώπισαν και επέλυσαν, και την Ελλάδα που παρέδωσαν στους επιγόνους τους.

Οι σημερινοί κυβερνώντες παρέλαβαν μια ευρωπαϊκή χώρα. Μια χώρα σε κρίση, με πολλά προβλήματα, αλλά χώρα ευρωπαϊκή. Και την μετατρέπουν σε ψωροκώσταινα. Όξυναν ό,τι πρόβλημα αντιμετώπισαν χωρίς να επιλύσουν κανένα. Μετέτρεψαν μια δυσκυβέρνητη χώρα σε ακυβέρνητη πολιτεία.

Κατέστρεψαν την οικονομία της την ώρα που πάσχιζε να ορθοποδήσει. Επιβαρύνοντας την με ένα τρίτο μνημόνιο και 86 δις επιπλέον χρέος. Την απομόνωσαν διεθνώς, και την κατέστησαν περίγελο. Με την απρονοησία τους κατόρθωσαν να μετατρέψουν μια διεθνή ανθρωπιστική κρίση σε ελληνικό πρόβλημα. Και με τους χειρισμούς τους να το εγκλωβίσουν στην ελληνική επικράτεια εναποθέτοντας το στις πλάτες μιας αποδυναμωμένης χώρας. Ήρθαν στην εξουσία εξαπατώντας το λαό με ψεύτικες υποσχέσεις, εξαπατούν τους εαυτούς τους ότι δήθεν κυβερνούν, και θα εξοστρακιστούν από την ιστορία ως ηρόστρατοι. Γιατί πυρπόλησαν μια χώρα για να σβήσουν τη δίψα τους για εξουσία.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Η αποκατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα μας, τον Ιούλιο του 1974, έβαλε τέλος σε μία μακρά περίοδο πολιτικής αστάθειας. Κατάστικτη από κινήματα, διχασμούς, εμφυλίους και αυταρχικές εκτροπές. Παράδοση που έκανε την Ελλάδα να μοιάζει περισσότερο με χώρα Λατινικής Αμερικής παρά με χώρα της Δύσης, έστω και του Ευρωπαϊκού Νότου. Ακόμη και το απριλιανό καθεστώς έγινε ευρύτερα γνωστό με το λατινοαμερικάνικο προσωνύμιο χούντα.
Η υποδειγματική διαδικασία μετάβασης σε ένα δημοκρατικό πολιτικό σύστημα και η εδραίωση των δημοκρατικών θεσμών φέρει τη σφραγίδα του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Και αναγνωρίστηκε διεθνώς ως ένα σύγχρονο πολιτικό θαύμα.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με κινήσεις προσεκτικές αλλά αποφασιστικές απλωμένες κλιμακωτά σε ένα σφιχτό χρονοδιάγραμμα σκοινοβάτησε με επιτυχία ανάμεσα σε μια ριζοσπαστικοποιημένη κοινή γνώμη και τα απομεινάρια του στρατιωτικού καθεστώτος.
Νομιμοποίησε το Κομμουνιστικό Κόμμα. ´Εδωσε στη χώρα τον αρτιότερο και πιο φιλελεύθερο καταστατικό χάρτη. Το Συνταγμα του 1975. Έλυσε το πολιτειακό ζήτημα, που είχε ταλανίσει τη χώρα, από συστάσεως της, με ένα υποδειγματικό δημοψήφισμα. Προχώρησε στη διαδικασία της αποχουντοποίησης με συνοπτικές αλλά δίκαιες διαδικασίες.
Η ένταξη, τέλος, στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες ολοκλήρωσε και εγγυήθηκε το κεκτημένο της μεταπολίτευσης. Ισχυροποίησε τη διεθνή θέση της χώρας και την ασφάλειά της. Εδραίωσε και ενδυνάμωσε τους δημοκρατικούς θεσμούς και την πολιτική σταθερότητα. Συνέβαλε στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας βελτιώνοντας σημαντικά το βιοτικό επίπεδο του λαού.
Η αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα υπήρξε αναντίρρητα επιτυχής. Οδήγησε σε τέσσερις δεκαετίες στέρεου δημοκρατικού πολιτεύματος. Την μακρότερη περίοδο δημοκρατίας που είχε γνωρίσει η χώρα. Και τα επιτεύγματα της πρώτης περιόδου της μεταπολίτευσης ήταν χωρίς καμία αμφιβολία σημαντικά.
Δεν ακολουθήθηκαν όμως από τον αναγκαίο θεσμικό εκσυγχρονισμό. Οι πελατειακές σχέσεις αντί να καταργηθούν αναβαθμίστηκαν. Ο λαϊκισμός έγινε το κύριο πολιτικό πρόταγμα από το ´80 και μετά. Ο κομματισμός της δημόσιας διοίκησης και η απουσία αξιολόγησης έφεραν αναξιοκρατία, αναποτελεσματικότητα και διαφθορά. Τα ευρωπαϊκά κονδύλια που εισέρευσαν στη χώρα αντί να χρησιμοποιηθούν για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού ιστού διοχετεύτηκαν στην κατανάλωση. Η είσοδος στην ΟΝΕ διασφάλισε πρόσβαση σε φθηνό δανεισμό, ο οποίος αυξήθηκε κατακορυφα. Η παραγωγικότητα, όμως, δεν βελτιώθηκε. Όταν μετά τη διεθνή οικονομική κρίση το κόστος δανεισμού της Ελλάδας αυξήθηκε δραματικά φάνηκαν οι διαρθρωτικές αδυναμίες της οικονομίας μας. Η απουσία μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς και το υψηλό δημόσιο χρέος της χώρας έφεραν την οικονομική καταστροφή και τα μνημόνια.
Οι στέρεες βάσεις της δημοκρατίας που μπήκαν το 1974, ο δυτικός προσανατολισμός της χώρας, και οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις ειναι η εγγύηση για να ξεπεράσουμε την κρίση και να ανοίξει ένας νέος κύκλος δημιουργίας.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Το 1974 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με την ταχύτητα των αποφάσεών του και των ενεργειών του, δάμασε το χρόνο και τα γεγονότα. Πριν κατέβει από το γαλλικό αεροσκάφος, που τον μετέφερε στην Αθήνα, είχε προγραμματίσει κάθε κίνηση τακτικής, είχε στο μυαλό του έτοιμους τους ανθρώπους και τους στόχους ξεκάθαρους. Διαχειρίστηκε την κρίση υποδειγματικά, ποδηγέτησε το «πεζοδρόμιο» και έδωσε στη χώρα την τρίτη και πληρέστερη ελληνική δημοκρατία.

Ο σημερινός Πρωθυπουργός αποτελεί το ακριβώς αντίθετο παράδειγμα. Εκβίασε εκλογές, χωρίς να έχει προετοιμασία ανάλογη της σοβαρότητας της κρίσης. Μόνο και μόνο στο βωμό του «για πρώτη φορά αριστερά». Για να γίνει ο πρώτος αριστερός Πρωθυπουργός της χώρας. Αλλά απέδειξε ότι ισχύει για τον ίδιο αυτό που είπε ο Τσώρτσιλ για τον Κολόμβο και την Αμερική. Όταν ξεκίνησε δεν ήξερε που πήγαινε. Και όταν έφτασε δεν κατάλαβε που βρισκόταν.

Ο Πρωθυπουργός έπρεπε να κλειδώσει τη συμφωνία με ταχύτατες κινήσεις. Τις πρώτες μέρες της διακυβέρνησης του. Τότε που το ευρωπαϊκό ιερατείο, αμήχανο από την επικράτηση μιας εξτρεμιστικής αριστεράς, σε χώρα της ευρωζώνης σε μνημόνιο, ήταν διατεθειμένο να κάνει κάποιες υποχωρήσεις. Απέναντι σε συγκεκριμένα αιτήματα. Που, όμως, δεν ήρθαν ποτέ.

Τότε που το ετερόκλητο μπουλούκι, που τον ακολουθεί, δεν είχε αρχίσει να αυτονομείται. Αποδομώντας το προφίλ του και αμφισβητώντας τις επιλογές του.

Και τότε που τα δημοσιονομικά περιθώρια υπήρχαν για μια αξιόπιστη διαπραγμάτευση από την πλευρά μας.

Δεν το έπραξε. Αποδείχθηκε εμφανώς απροετοίμαστος. Καθυστέρησε, επέδειξε αμφιθυμία και απώλεσε στρατηγική ευκαιρία. Γιατί όλα στην πολιτική, τελικά, είναι θέμα timing.

Η άλλη πλευρά τον ζύγισε. Τον μέτρησε. Και σκλήρυνε τη στάση της. Γνωρίζοντας ότι ο χρόνος λειτουργεί εις βάρος μας. Και τώρα, ο Πρωθυπουργός έχει ουσιαστικά απολέσει και την πρωτοβουλία των κινήσεων και τον έλεγχο των εξελίξεων. Και προς το εξωτερικό, όπου η διαπραγμάτευση θα κλείσει, αν κλείσει, με τους όρους των πιστωτών. Και θα είναι μια χειρότερη συμφωνία από το διαβόητο email Χαρδούβελη, για το οποίο ανέτρεψε την κυβέρνηση.

Έχει, όμως, απολέσει και τον έλεγχο στο εσωτερικό. Η αναβλητικότητά του έδωσε χώρο σε πολλούς να ανοίξουν περπατησιά. Και να αμφισβητούν ανοιχτά κάθε επιλογή του.

Θα πρέπει τώρα για να διασωθεί, να γλιτώσει το «πιστωτικό γεγονός» κλείνοντας τη συμφωνία άμεσα. Ό,τι μας δώσουν πια. Να επιβιώσει από το «κομματικό γεγονός». Γιατί η στροφή, θα είναι απότομη και μεγάλη. Και να διαχειριστεί το «κοινωνικό γεγονός». Την διάψευση, δηλαδή, των προσδοκιών που καλλιέργησε. Εάν οι παρελθόντες 4 μήνες αποτελούν τον πρόλογο, κάτι τέτοιο φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο. Εως αδύνατον.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”