Μετά την αποχώρηση της Αμερικής από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, οι ευρωαμερικανικές σχέσεις έχουν εισέλθει σε περίοδο ισχυρών αναταράξεων. Οι Ευρωπαίοι είχαν συμβάλει αποφασιστικά στην επίτευξη της συμφωνίας. Η συμφωνία ήταν μια απόδειξη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να δράσει στρατηγικά και αποτελεσματικά. Μετά τις εντάσεις και τις διαιρέσεις που είχε επιφέρει ο πόλεμος στο Ιράκ, σε ευρωπαϊκό και ευρωατλαντικό επίπεδο, η Ευρώπη επέστρεφε στην πολυμερή διπλωματία. Το ίδιο και η Αμερική του Ομπάμα μετά την περίοδο του μονομερούς παρεμβατισμού των νεοσυντηρητικών. Η συμφωνία αποσκοπούσε να αμβλύνει τις εντάσεις στη Μέση Ανατολή αποτρέποντας τη διασπορά των πυρηνικών όπλων και μετατρέποντας το Ιράν από επαναστατική αναθεωρητική δύναμη σε χώρα status quo.

Η Μέση Ανατολή πάντα δίχαζε Ευρώπη και Αμερική. Η Ευρώπη, λόγω εγγύτητας, επηρεάζεται άμεσα από τις εξελίξεις στην περιοχή. Οι αλυσιδωτές επιπτώσεις από τον Συριακό εμφύλιο είναι το τελευταίο παράδειγμα. Η κρίση του προσφυγικού-μεταναστευτικού άσκησε μεγάλη πίεση στα πολιτικά συστήματα των ευρωπαϊκών χωρών. Οδήγησε στην άνοδο των άκρων, του λαϊκισμού και της ξενοφοβίας. Η συμφωνία με το Ιράν ήταν ένα πρώτο βήμα για την αποκατάσταση της ισορροπίας στην περιοχή. Οι Ευρωπαίοι δείχνουν αποφασισμένοι να τηρήσουν τη συμφωνία. Ακόμη και η Βρετανή πρωθυπουργός υπενθύμισε ότι η συμφωνία έχει ομόφωνα επικυρωθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και παραμένει το δεσμευτικό διεθνές νομικό πλαίσιο. Το ερώτημα, πλέον, είναι κατά πόσον οι ΗΠΑ θα θελήσουν να διευρύνουν το ρήγμα με τους Ευρωπαίους εταίρους τους επιβάλλοντας κυρώσεις σε ευρωπαϊκές εταιρείες που διατηρούν εμπορικές συναλλαγές με το Ιράν. Μια τέτοια ενέργεια θα οδηγούσε σε ευρωπαϊκά αντίποινα και εμπορικό πόλεμο.

Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία με το Ιράν είναι άλλο ένα επεισόδιο σε μια σειρά μονομερών ενεργειών της κυβέρνησης Τραμπ που έχει εξοργίσει τους Ευρωπαίους. Είχαν προηγηθεί η αποχώρηση από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, οι απαξιωτικές δηλώσεις για το ΝΑΤΟ, οι απειλές για επιβολή δασμών σε ευρωπαϊκά προϊόντα. Για τους Ευρωπαίους, η κυβέρνηση Τραμπ λειτουργεί με μια στενή αντίληψη του αμερικανικού εθνικού συμφέροντος. Αγνοώντας τα συμφέροντα των εταίρων της και του ευρωατλαντικού χώρου. Μακρόν και Μέρκελ συγκλίνουν, πλέον, στην άποψη ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει «να πάρουν τη μοίρα τους στα χέρια τους». Αυτό σημαίνει, κυρίως, ενίσχυση του ευρωπαϊκού αμυντικού πυλώνα. Ήδη, ο Μακρόν κάλεσε για την άμεση δημιουργία ευρωπαϊκής στρατιωτικής δύναμης 100.000 στρατιωτών.

Παρά τις αναταράξεις που προκαλεί η πολιτική του Τραμπ, ο ευρωατλαντικός χώρος θα αντέξει στο χρόνο. Το θεμέλιο των κοινών συμφερόντων και αξιών παραμένει ισχυρό. Η Αμερική χωρίς την Ευρώπη είναι μια απομονωμένη ήπειρος ενώ η Ευρώπη χωρίς την Αμερική μια ευάλωτη ήπειρος.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Το καθεστώς της Βόρειας Κορέας ακροβατεί επικίνδυνα σε ένα στρατηγικό παίγνιο με πιθανότητες πυρηνικού ολοκαυτώματος. Ο κυρίαρχος στόχος του είναι η διασφάλιση της επιβίωσής του και δευτερευόντως η φινλανδοποίηση της Νότιας Κορέας. Είναι προφανές ότι καθεστώτα τέτοιου τύπου τοποθετούν την επιβίωσή τους ψηλότερα από το εθνικό συμφέρον. Η Βόρεια Κορέα όχι μόνο έχει περάσει το κατώφλι των πυρηνικών δυνάμεων αλλά έχει αναπτύξει την πυραυλική της τεχνολογία και φαίνεται να είναι κοντά στην ανάπτυξη πυρηνικών όπλων σε διηπειρωτικούς πυραύλους. Επιπλέον, φαίνεται να έχει αναπτύξει δυνατότητα εκτόξευσης πυραύλων από κινητές βάσεις, πράγμα που δυσχεραίνει τον εντοπισμό τους και, άρα, δίνει στη Βόρεια Κορέα δυνατότητα και πρώτου και δεύτερου χτυπήματος.
Από την άλλη πλευρά, η προβολή αξιόπιστης δυνατότητας διηπειρωτικού χτυπήματος έχει στόχο να κλονίσει την αμυντική δέσμευση των ΗΠΑ προς τη Νότια Κορέα καθώς το αντίτιμο μπορεί να είναι επίθεση σε αμερικανικό έδαφος. Έτσι, η Βόρεια Κορέα στοχεύει στην απομόνωση και τη φινλανδοποίηση της Νότιας Κορέας.
Οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν πολλές επιλογές. Η μόνη πολιτική οικονομικών κυρώσεων που θα μπορούσε πραγματικά να πλήξει το καθεστώς απαιτεί τη συμμετοχή της Κίνας. Η Κίνα θα μπορούσε να βοηθήσει αποτελεσματικά διακόπτοντας τις εξαγωγές πετρελαίου και, κυρίως, τροφίμων προς τη Βόρεια Κορέα. Δεν θα το πράξει, όμως, γιατί φοβάται το χάος από την κατάρρευση του καθεστώτος αλλά, κυρίως, γιατί κάτι τέτοιο θα οδηγούσε στην επανένωση της Κορέας υπό την επιρροή των ΗΠΑ και αμερικανικά στρατεύματα στα σύνορά της.
Ο Μάο συνήθιζε να λέει ότι «η Βόρεια Κορέα είναι τα χείλη και η Κίνα τα δόντια. Αν λείψουν τα χείλη θα κρυώνουν τα δόντια». Η πυρηνικοποιημένη Βόρεια Κορέα, όμως, περιπλέκει τους σχεδιασμούς της Κίνας. Δυσχεραίνει την επιδίωξη της γεωπολιτικής της κυριαρχίας στην Ανατολική Ασία καθώς μπορεί να οδηγήσει σε ένα ντόμινο διασποράς πυρηνικών όπλων στην περιοχή. Ήδη υπάρχουν πιέσεις στο εσωτερικό της Ιαπωνίας για την αναθεώρηση του πασιφιστικού συντάγματος και επανεξοπλισμό της. Το σενάριο διασποράς πυρηνικών όπλων σε μια περιοχή, όπου ήδη η Κίνα, η Ινδία και το Πακιστάν έχουν πυρηνικά όπλα θα σημάνει έναν ψυχρό πόλεμο στην Ανατολική Ασία. Αυτό δεν θα αφήσει αδιάφορη τη Ρωσία του Πούτιν που εκμεταλεύεται το χάος σε περιφερειακά υποσυστήματα για την επαναπροώθηση των γεωπολιτικών της συμφερόντων.
Η μόνη βραχυπρόθεσμη επιλογή των ΗΠΑ είναι μια πολιτική αποτροπής και καταναγκαστικής διπλωματίας προς τη Βόρεια Κορέα. Η μακροπρόθεσμη λύση μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από τη συνεργασία ΗΠΑ – Κίνας με τελική κατάληξη μια ενωμένη, αποπυρηνικοποιημένη, αλλά ουδέτερη Κορέα.
Μέχρι την ολοκλήρωση αυτής της μακράς και δύσβατης διαδρομής θα ελλοχεύει ο κίνδυνος του πυρηνικού ολοκαυτώματος.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Για τον Ομπάμα, η δεύτερη τετραετία είναι αναμφίβολα η τετραετία των ριζοσπαστικών αλλαγών. Αλλαγών που αποτελούσαν ταμπού για την αμερικανική πολιτική. Η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με την Κούβα, η ανακοίνωση ενός φιλόδοξου προγράμματος για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, και κυρίως η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Πολλοί θεωρούσαν τη συμφωνία αυτή αδύνατη λόγω των τοξικών σχέσεων των δυο πλευρών τις τελευταίες δεκαετίες. Εξίσου δύσκολη θα είναι και η επικύρωσή της. Η ελεγχόμενη από τους Ρεπουμπλικάνους Γερουσία αμφισβητεί τα οφέλη από τη διάνοιξη της διπλωματικής οδού με το Ιράν. Και πάντως, δεν θέλει να χαρίσει στον Ομπάμα μια τέτοια διπλωματική επιτυχία εν όψει Προεδρικών εκλογών.

Τη συμφωνία υπονομεύουν και όλοι αυτοί που φοβούνται ότι θα αλλάξει τις ευρύτερες ισορροπίες στη Μέση Ανατολή. Παραδοσιακοί σύμμαχοι των ΗΠΑ όπως το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία. Δε χωρά αμφιβολία ότι η συμφωνία, απόρροια διαπραγμάτευσης, δηλαδή συμβιβασμού, είναι εξ ορισμού ατελής. Είναι, όμως, με βεβαιότητα προτιμότερη από τις εναλλακτικές λύσεις. Ακόμα και το πιο αυστηρό καθεστώς οικονομικών κυρώσεων δεν θα σταματούσε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Η άλλη επιλογή ήταν ο βομβαρδισμός των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Και οι πιο θερμοί υποστηριχτές αυτής της επιλογής δεν μπορούσαν, όμως, να εγγυηθούν την επιτυχία της. Στην καλύτερη περίπτωση μιλούσαν για καθυστέρηση του προγράμματος για δύο με τέσσερα χρόνια.

Η στρατιωτική επιλογή θα συσπείρωνε την ιρανική κοινή γνώμη πίσω από την πυρηνική επιλογή. Θα ριζοσπαστικοποιούσε την κοινωνία και θα εδραίωνε το καθεστώς των αγιατολάδων για πολλά χρόνια. Αντίθετα, η συμφωνία και η άρση των κυρώσεων δημιουργεί νέα δεδομένα. Αποδυναμώνει τους ακραίους στο Ιράν, και από κράτος παρία το επανεντάσσει στη διεθνή κοινότητα. Αποτρέπει την εξάπλωση των πυρηνικών όπλων στην ευαίσθητη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Διασφαλίζει τη συνεργασία του Ιράν στον πόλεμο κατά του ISIS. Αλλά και σε μια σειρά από περιφερειακά προβλήματα όπως στην Υεμένη, τη Συρία και το Ιράκ.

Για να υπερβεί την αντίδραση της Γερουσίας, ο Ομπάμα θα πρέπει να πείσει ότι η συμφωνία εμπεριέχει αυστηρούς όρους επιτήρησης. Που θα αναγκάσουν τους Ιρανούς να τηρήσουν τα συμφωνηθέντα. Θα πρέπει, επίσης, να πείσει το Ισραήλ και το ισχυρό αμερικανοεβραϊκό λόμπυ ότι διασφαλίζονται, με χειροπιαστές εγγυήσεις, τα ζωτικά του συμφέροντα. Ανεξαρτήτως όλων αυτών, η συμφωνία με το Ιράν συγκαταλέγεται ήδη στις μεγάλες επιτυχίες του Ομπάμα στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Μαζί με την αναμόρφωση του συστήματος υγείας και την επιτυχή διαχείριση της οικονομικής κρίσης του 2008, διασφαλίζουν την υστεροφημία του.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”