Το πρόσφατο ταξίδι του έλληνα Πρωθυπουργού στη Μόσχα δεν απέφερε κανένα οικονομικό όφελος για τη χώρα μας. Και πώς να αποφέρει εδώ που τα λέμε. Η Ρωσία αντιμετωπίζει τεράστια οικονομικά προβλήματα η ίδια για να ασχοληθεί με τα δικά μας. Γεωστρατηγικά, παίξαμε στο γήπεδο του Πούτιν στον ενεργειακό πόλεμο των αγωγών. Εναντίον των συμμάχων μας. Μια διπλωματική επιτυχία του Πούτιν χωρίς κανένα όφελος για εμάς. Το ταξίδι αυτό μπορεί να απέφερε επικοινωνιακά οφέλη στο εσωτερικό της χώρας για την κυβέρνηση. Δεν απέφερε, όμως, κανένα όφελος στην προώθηση των εθνικών μας συμφερόντων. Η κυβέρνηση μίλησε για πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Και πάτησε επικοινωνιακά πάνω σε συνειρμούς ελληνορωσικού άξονα στη βάση της ορθοδοξίας για τους συντηρητικούς και στη βάση μιας αριστερής νοσταλγίας για τους προοδευτικούς. Αν η ιστορία, όμως, είναι καλός σύμβουλος, και πρέπει να είναι, η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική. Ρωσία και Ελλάδα είχαν πάντοτε αποκλίνοντα συμφέροντα. Οι παραδοσιακοί σύμμαχοι της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή μας, ήταν οι σλαβικοί λαοί, όχι εμείς. Ακόμα και ο περίφημος ορθόδοξος άξονας προσκρούει στις φιλοδοξίες του ρωσικού πατριαρχείου να αναδειχθεί σε οικουμενικό. Εις βάρος του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης.

Η σημερινή Ρωσία είναι μια ολιγαρχική αναθεωρητική δύναμη. Όλοι συμφωνούν ότι οι προσπάθειες μεταρρύθμισης της Ρωσίας σε δημοκρατικό κράτος κατέληξαν στο τέλος της δεκαετίας του ‘90 σε αποτυχία. Το πιο σημαντικό αφήγημα της τελευταίας 20ετίας δεν είναι η αποτυχία εδραίωσης της δημοκρατίας στη Ρωσία. Είναι η οικοδόμηση ενός ολιγαρχικού καθεστώτος, που αφού εδραιώθηκε, αναθεωρεί σιγά-σιγά το status quo της μεταψυχροπολεμικής εποχής. Ένα status quo, το οποίο, τελικά, αποτύπωνε την κατανομή ισχύος της εποχής. Όχι την τελική ιδεολογική επικράτηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας εναντίον των αντιπάλων της.

Εικοσιπέντε χρόνια μετά, το σχέδιο της Ρωσίας για την ανατροπή της μεταψυχροπολεμικής διευθέτησης είναι σε πλήρη εξέλιξη. Η Ρωσία, αργά αλλά σταθερά, εδραιώνει σφαίρες επιρροής ή κατοχής σε όσα το δυνατόν περισσότερα εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Το έκανε το 2008 με τη Γεωργία. Το έκανε νωρίτερα αυτή τη χρονιά με την Κριμαία και το κάνει τώρα στην Ουκρανία.

Οι Γερμανοί, που ιστορικά είχαν μια πολυκύμαντη αλλά «ειδική σχέση» με τη Ρωσία φαίνεται να έχουν διαβεί το Ρουβίκωνα. Αντίθετα, οι αναθεωρητικές βλέψεις της Ρωσίας έχουν αναθερμάνει τις σχέσεις Αμερικής-Γερμανίας. Ο μήνας του μέλιτος ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία έχει τελειώσει. Ένας νέου τύπου ψυχρός πόλεμος φαίνεται ότι αρχίζει. Κι εμείς πρέπει να φροντίσουμε να μην βρεθούμε στη λάθος πλευρά της ιστορίας.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας επιστρέφουν στην επικαιρότητα. Όχι αναίτια. Ο κόσμος σήμερα είναι πολύ πιο επικίνδυνος από το 2008 που μας απορρόφησε η οικονομική κρίση. Στη Ρωσία του Πούτιν η δημοκρατία βρίσκεται σε υποχώρηση. Το ίδιο και οι μεταρρυθμίσεις. Αντίθετα, βλέπουμε μια δύναμη που προσπαθεί να επανασυστήσει σφαίρες επιρροής στην εγγύς περιφέρεια της. Με την απειλή ή με τη χρήση βίας. Προηγήθηκε η Γεωργία, τώρα είναι η σειρά της Ουκρανίας. Και οι απειλές και οι παραβιάσεις επεκτείνονται και στα κράτη της Βαλτικής.

Στη Μέση Ανατολή μαίνονται τρεις εμφύλιοι. Στη Συρία, στη Λιβύη, και στην Υεμένη. Αλλά το πιο ανησυχητικό είναι η εδραίωση του αυτοαποκαλούμενου ισλαμικού κράτους σε εδάφη του Ιράκ και της Συρίας. Αυτό που επιδίωξαν οι νεοσυντηρητικοί να αποτρέψουν τελικά συνέβη. Ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Έτσι, για πρώτη, έχουμε ένα «κράτος τρομοκράτη». Με στρατό, τανκς, εδάφη, πετρελαιοπηγές, και με ένα τρόπο να προπαγανδίζει τη βία που προκαλεί ρίγη στον πολιτισμένο κόσμο. Μια Μέση Ανατολή, όπου σεχταριστικές διαμάχες μαίνονται παντού. Όλοι εναντίον όλων. Ριζοσπαστικοποίηση του ισλαμικού στοιχείου με δραματικές επιπτώσεις για την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια των κρατών της Δύσης.

Στην ανατολική Ασία, η Κίνα εξοπλίζεται ταχύτατα και επεκτείνεται οικονομικά. Το παραμύθι μιας εσωστρεφούς «ήρεμης δύναμης», παίρνει τέλος. Απειλές εκτοξεύονται εκατέρωθεν στην περιοχή και οι στόλοι Ιαπωνίας, Κίνας και ΗΠΑ παίζουν πολεμικά παιχνίδια.

Κάποιοι πίστευαν ότι η τρίτη ιστορική περίοδος της παγκοσμιοποίησης θα φέρει συνεργασία και ειρήνη. Η Ρωσία θα τροφοδοτεί τη Γερμανία και την Ευρώπη με φυσικό αέριο. Η Γερμανία θα τροφοδοτεί τη Ρωσία με βιομηχανικά της προϊόντα. Η Κίνα θα αγοράζει αμερικανικό χρέος και η Apple θα φτιάχνει τα προϊόντα της στην Κίνα. Και όλος ο κόσμος δικτυωμένος στο internet θα βιώσει την εξάπλωση της δημοκρατίας και του καπιταλισμού. Αντίθετα, σε πολλές μεριές του πλανήτη, βλέπουμε την ανάδυση ολιγαρχικών καθεστώτων με εθνικιστικό μανδύα. Που υιοθετούν τον καπιταλισμό αλλά αντιπαρατίθενται με τη δημοκρατία.

Ο κόσμος αλλάζει. Η απειλή της Ρωσίας και η ανάδυση της Κίνας οδηγούν στην επανασυγκόλληση του γεωπολιτικού δρώντος που λέγεται Δύση. Μια αναγέννηση στις ευρω-ατλαντικές σχέσεις. Στη Μέση Ανατολή, η Αμερική με τη συμφωνία με το Ιράν κάνει επανεκκίνηση στην πολιτική της. Συμμαχίες επαναβεβαιώνονται ή αναδιατάσσονται. Το ίδιο και οι κανόνες του παιχνιδιού. Σ’ αυτόν το νέο κόσμο έχει μεγάλη σημασία για ένα μικρό κράτος, όπως εμείς, να επιλέξει τις συμμαχίες του. Ιδιαίτερα σε στιγμές αδυναμίας. Περιθώρια για λάθη δεν υπάρχουν. Γιατί οι επιπτώσεις δεν θα είναι οικονομικές αλλά εθνικές.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”