Σε μια σπάνια ιστορική σύμπτωση ολοκληρώθηκε σχεδόν ταυτόχρονα ένας εκλογικός κύκλος σε Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο. Και στις τρεις χώρες έχουμε ισχυρές κυβερνήσεις με νωπή λαϊκή εντολή και καθαρό ορίζοντα διακυβέρνησης. Η συγκυρία αυτή γεννάει προσδοκίες για βελτίωση των σχέσεων ιδιαίτερα μετά την ύφεση που έφερε ο φονικός σεισμός στην Τουρκία. Δημιουργεί επίσης τις κατάλληλες συνθήκες για διπλωματικές πρωτοβουλίες. Εταίροι και σύμμαχοί μας εμφανίζονται επισπεύδοντες για μια συνολική διευθέτηση που θα παγιώσει τη σταθερότητα στο τρίγωνο αυτό της Ανατολικής Μεσογείου για γεωπολιτικούς, ενεργειακούς και οικονομικούς λόγους. Ολα αυτά, μαζί με την επικείμενη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, στο παρασκήνιο της συνόδου του ΝΑΤΟ, δημιουργούν αισιοδοξία και προσδοκίες.

Οι πλανητικές εξελίξεις, όμως, αλλά και οι ευρύτερες ισορροπίες στην περιοχή δεν δικαιολογούν ούτε αισιοδοξία ούτε εφησυχασμό.

Οι ΗΠΑ από το φθινόπωρο εισέρχονται σε έναν εκλογικό κύκλο που μπορεί να είναι το ριμέικ του 2019. Με τον Τραμπ υπόδικο και τον Μπάιντεν σε προχωρημένη ηλικία ελλοχεύει ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης του αμερικανικού πολιτικού συστήματος. Μια Αμερική σε εσωστρέφεια λόγω μιας ακόμη κρίσιμης εκλογικής αναμέτρησης, και με το Ουκρανικό ανοιχτό, είναι αμφίβολο αν μπορεί να εστιάσει στη διευθέτηση περιφερειακών διενέξεων που χρονίζουν.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση, επίσης απορροφημένη από τον ουκρανικό πόλεμο, μόνο υποστηρικτικό ρόλο φαίνεται να μπορεί να διαδραματίσει σε μια ενδεχόμενη διπλωματική πρωτοβουλία προερχόμενη από τις ΗΠΑ.

Μια διπλωματική πρωτοβουλία της Δύσης, πέραν από την παγίωση της σταθερότητας, στην ευρύτερη περιοχή έχει και μια επιπλέον στόχευση. Την επαναφορά της Τουρκίας σε δυτική τροχιά και την επανασύσφιξη των σχέσεων Τουρκίας – ΗΠΑ.

Η τουρκική εξωτερική πολιτική, όμως, μετά την επανεκλογή Ερντογάν εμφανίζει τα πάγια χαρακτηριστικά των τελευταίων χρόνων.

Το πρώτο χαρακτηριστικό είναι η αποδυτικοποίησή της. Η Τουρκία θεωρεί ότι οι γεωπολιτικές συνθήκες και απειλές που επέβαλαν την πλήρη ενσωμάτωσή της στη Δύση έχουν εκλείψει προ πολλού. Η ευρωπαϊκή ενταξιακή της προοπτική έχει επίσης ενταφιαστεί προ πολλού. Απέναντι στη Δύση, πλέον, η Τουρκία συμπεριφέρεται με όρους παζαριού και συναλλαγής παρά συμμάχου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η στάση της στη νατοϊκή ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Η απαγκίστρωση της Τουρκίας από τη Δύση τη φέρνει κοντύτερα σε αναθεωρητικές μεγάλες δυνάμεις όπως η Ρωσία και η Κίνα, με τις οποίες συνάπτει παντός είδους συμφωνίες.

Το δεύτερο είναι η νεοοθωμανική αναθεωρητική και  επεκτατική πολιτική της. Η Τουρκία συμπεριφέρεται σε επίπεδο συμβολισμών και πολιτικής ως αναθεωρητική περιφερειακή δύναμη με προβολή ισχύος και επιρροής στην εγγύς περιφέρειά της. Επιχειρεί να διαδραματίσει περιφερειακό ρόλο που πολλές φορές αποκλίνει από τα συμφέροντα της Δύσης και απειλεί τη σταθερότητα στην περιοχή.

Τρίτον, η εκδίπλωση της εξωτερικής της πολιτικής και των στόχων της γίνεται περισσότερο με όρους ισχύος και απειλής χρήσης βίας παρά με όρους διπλωματίας και διεθνούς δικαίου. Η Τουρκία συμπεριφέρεται περισσότερο ως Χομπσιανή παρά ως Καντιανή δύναμη. Και θα συνεχίσει να συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι ο κίνδυνος επεισοδίου ή ανάφλεξης παραμένει υψηλός πριν, κατά τη διάρκεια, και ιδιαίτερα μετά από έναν άκαρπο διάλογο.

Η στρατηγική τοποθέτηση της ερντογανικής Τουρκίας στις νέες πλανητικές ισορροπίες δεν αφήνει πολλά περιθώρια για την επανένταξη της Τουρκίας στους δυτικούς σχεδιασμούς. Και η αναθεωρητική της πολιτική δεν αφήνει αισιοδοξία για την επιτυχία των όποιων διπλωματικών πρωτοβουλιών στην περιοχή.

Για την Ελλάδα τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Προέχει η συνεχής ενίσχυση της αποτρεπτικής της ισχύος και η διπλωματική προβολή πως οτιδήποτε έχει να κάνει με κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας είναι μη διαπραγματεύσιμο. Πέραν της υφαλοκρηπίδας, της ΑΟΖ και μιας δίκαιας και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού δεν μπορεί να υπάρξει συζήτηση για άλλα θέματα.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ”, 8 Ιουλίου 2023

Συνέντευξη στο ραδιόφωνο, στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8 και στην εκπομπή «Ναι μεν Αλλά» με την Ευαγγελία Μπαλτατζή.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται στον δεύτερο γύρο που είναι και πιο σύνθετος, με τους Ρώσους να έχουν αλλάξει στρατηγική αφού στον πρώτο γύρο έχουν αποτύχει στους στόχους τους και ουσιαστικά έχουν περιχαρακώσει μία γραμμή άμυνας γύρω από τις ανατολικές επαρχίες και την Κριμαία. Εκεί οι Ουκρανικές δυνάμεις έχουν μεγάλη δυσκολία να τους απωθήσουν και φυσικά οι Ρώσοι -που έχουν ιστορική παράδοση σε μακροχρόνιους πολέμους φθοράς- ετοιμάζονται για ένα ενδεχόμενο παρατεταμένου πολέμου.

Η συνθήκη αυτή δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στη στρατηγική της Δύσης, γιατί υπάρχει η συνεχής βοήθεια από όλες τις χώρες της Δύσης προς την Ουκρανία, προκειμένου να αντεπεξέλθει στις συνθήκες του πολέμου. Όμως δεν είναι και απόλυτα βέβαιο ότι αυτή η ενότητα της Δύσης θα παραμείνει αρραγής σε βάθος χρόνου, με δεδομένο ότι αυτό πρέπει να επιβεβαιώνεται συνεχώς.

Επιπλέον, η Δύση πρέπει αναμφίβολα να επανακαθορίσει την στρατηγική της, αφού ο πόλεμος έχει μπει στη δεύτερη φάση, άρα πρέπει να προσδιοριστεί ποια είναι η στρατηγική στόχευση της Δύσης. Σε αυτή τη φάση δεν είναι τόσο αποκρυσταλλωμένη όπως ήταν αρχικά. Τότε, στόχευε την απόκρουση της Ρωσικής επίθεσης και αυτό συνέβη με επιτυχία. Τώρα ποιος είναι ο στόχος: να απωθήσουμε τη Ρωσία από κάθε σπιθαμή ουκρανικού εδάφους και είναι αυτό εφικτό; Να νικήσουμε την Ρωσία όπως ακούστηκε από χείλη αρμοδίων και τι σημαίνει αυτό; Να ηττηθεί η Ρωσία επί του πεδίου και άρα η παραμονή του Πούτιν στην εξουσία να μπει σε αμφισβήτηση; ¨Όλα αυτά είναι υπό αίρεση και γι’ αυτό απαιτείται αποκρυσταλλωμένη δυτική στρατηγική σε ότι αφορά την δεύτερη φάση του πολέμου και αυτό πρέπει να συμβεί γρήγορα. Πρέπει η Δύση να θέσει τους στόχους και ναι μεν ο πόλεμος διεξάγεται από τους Ουκρανούς, η Ουκρανία έχει τον πρώτο λόγο, αλλά είτε το θέλουμε είτε όχι, συμμετέχουμε και εμείς έστω και εμμέσως, και η δύση ως γεωπολιτικός δρων, έχει συμφέροντα πως θα διευθετηθεί και πως θα εξελιχθεί η φάση αυτή.

Το σκέλος που αφορά την αμυντική θωράκιση της Ουκρανίας στην απόκρουση της Ρωσικής επίθεσης βρίσκει όλες τις χώρες της Δύσης σύμφωνες και γι’ αυτό βλέπουμε ότι η δυτική ενότητα παραμένει αρραγής. Στο δεύτερο σκέλος όμως που αφορά στην τελική διευθέτηση εκεί αρχίζουν τα προβλήματα. Οι δυτικές χώρες, ακόμα και η ηγεμονική δύναμη της Δύσης, οι ΗΠΑ, έχουν και άλλες στοχεύσεις, όπως πχ ποια θα είναι η ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας μετά τον πόλεμο, ποια θα είναι η θέσης της Ρωσίας σε αυτή αλλά και σε σχέση με την αντιπαράθεση της Αμερικής με την Κίνα. Ολοι αυτοί οι προβληματισμοί καθιστούν δύσκολο τον σχεδιασμό ενιαίας στρατηγικής ως προς την τελική φάση του πολέμου και ότι ακολουθήσει.

Η διευθέτηση της επόμενης είναι το δύσκολο και το κρίσιμο, τι διέξοδο διαφυγής θέλουμε και μπορούμε να αφήσουμε στη Ρωσία, πως την επανεντάσσουμε σε ένα συνολικό σύστημα ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας ενόψει και ενός και του ανταγωνισμού παίρνει χαρακτηριστικά ενός νέου ψυχρού πολέμου με την Κίνα; Όλα αυτά τα ερωτήματα πρέπει να απαντηθούν και να ορίσουν την ενιαία στρατηγική και αυτό είναι το πρόβλημα.

Πηγή: ertnews.gr

Συνέντευξη στο Πρώτο Πρόγραμμα και στη δημοσιογράφο Ε. Μπαλτατζή

Η Αμερική έχει μια κρίση στρατηγικής απέναντι στην Τουρκία, έχει μια στρατηγική αμηχανία, γιατί ουσιαστικά μεταχειρίζεται τα ίδια εργαλεία απέναντι στην Τουρκία, τα οποία χρησιμοποιούσε κατά την περίοδο του διπολικού Ψυχρού πολέμου. Τότε όμως τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Τότε η Τουρκία εξαρτιόταν απόλυτα από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ για την ασφάλειά της απέναντι στην κραταιά Σοβιετική Ένωση, όμως σήμερα δεν είναι η ίδια Τουρκία.

Η Τουρκία σιγά σιγά έχει αποκόψει τον ομφάλιο λώρο από τη Δύση, θεωρεί το τουρκικό κατεστημένο εξωτερικής πολιτικής, ότι ο κόσμος έχει αλλάξει. Είμαστε σε έναν πολυκεντρικό κόσμο, συνεπώς δεν εξαρτάται πλέον από τη Δύση και ουσιαστικά κορφολογεί από όλες τις μεγάλες δυνάμεις του συστήματος, κάποτε από τη Ρωσία, κάποτε από την Κίνα, κάποτε από τις Ηνωμένες Πολιτείες, για να προωθεί τα δικά της συμφέροντα. Και ποια είναι τα δικά της συμφέροντα; Ένας αχαλίνωτος αναθεωρητισμός και επεκτατισμός. Αυτή τη στιγμή λοιπόν, η Τουρκία που έχουμε απέναντί μας και έχει απέναντί της η Δύση, προβάλλει και ουσιαστικά φέρνει στο τραπέζι το παλιό Ανατολικό ζήτημα με μια άλλη μορφή.

Αυτό λοιπόν, οι Αμερικανοί σύμμαχοι και φίλοι μας δεν το έχουν νομίζω κατανοήσει επαρκώς. Θεωρούν ότι προσπαθώντας να κρατήσουν την Τουρκία σε μια δυτική τροχιά, προσπαθώντας ουσιαστικά οι Αμερικανοί να την έχουν από κοντά, ουσιαστικά θα την κρατάνε σε μια τροχιά γύρω από τη Δύση και θεωρούν επίσης, θεωρώ πάλι εσφαλμένα, ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο η Τουρκία και η τουρκική εξωτερική πολιτική στο σύνολο όσο ο Ερντογάν.

Η στάση Μενέντεζ «είναι η σωστή στάση».

Δεν μπορείς να επιβραβεύσεις τον αντιαμερικανισμό του Ερντογάν. Δεν μπορείς να επιβραβεύεις τον αναθεωρητισμό του Ερντογάν. Δεν μπορεί να επιβραβεύεις τον επεκτατισμό του Ερντογάν. Δεν μπορείς να επιβραβεύεις το γεγονός ότι κατ’ ουσίαν, έχει εξοντώσει τους Κούρδους, οι οποίοι αποτέλεσαν “το εργαλείο” για τον αγώνα κατά του ISIS και να έρχεσαι εσύ να επιβραβεύεις για όλα αυτά για όλη αυτή την πολιτική που ακολουθεί. Αυτό που κάνει η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, το εκτελεστικό κομμάτι της, ως την «παλιά πεπατημένη, δηλαδή ότι να προσπαθούμε να αγκαλιάσουμε την Τουρκία, να την κρατήσουμε σε τροχιά γύρω από τη Δύση, δηλαδή να πάρουμε ό,τι μπορούμε από την Τουρκία, ακριβώς γιατί η γεωπολιτική της θέση είναι σημαντική.

Όλη αυτή η νεο-οθωμανική επεκτατική αναθεωρητική πολιτική νομίζω ότι ουσιαστικά έχει καταστρέψει πολλά ερείσματα της Τουρκίας στη Δύση. Θεωρώ η εικόνα της έχει πληγεί. Η Αμερική μπορεί να προσπαθεί να κρατήσει την Τουρκία όσο μπορεί, αλλά ουσιαστικά υλοποιεί ένα εναλλακτικό σχέδιο και αυτό είναι ότι η Ελλάδα πια γίνεται ο προμαχώνας της Δύσης, γι’ αυτό και η αναβάθμιση της στρατηγικής της σχέσης με την χώρα μας και η αναβάθμιση της στρατιωτικής παρουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών στην επικράτειά μας.

Αναφορικά με την επικείμενη συνάντηση Τσαβούσογλου – Μπλίνκεν στις 18 Ιανουαρίου στην Ουάσινγκτον, αναμένεται ένα “ανατολίτικο παζάρι” από τη μεριά του Τσαβούσογλου. Δηλαδή αυτό που έκαναν οι Τούρκοι ως επιτήδειοι ουδέτεροι, να είναι και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ, όπως κάνουν και με το ουκρανικό. Μια στο καρφί και μια στο πέταλο, προσδοκώντας να κορφολογήσουν και από τις δύο πλευρές οφέλη για την Τουρκία. Αυτό θα ακούσετε από τον Τσαβούσογλου. Από την άλλη πλευρά όμως, η πολιτική ουσία μένει γιατί δεν πρέπει να ακούμε τι θα πουν, αλλά να δούμε τι θα κάνουν. Και αυτό είναι η συμβουλή προς τους Αμερικανούς συμμάχους και φίλους μας, ότι δεν πρέπει να ακούν τι λένε, πρέπει να δουν τι κάνουν και στο τέλος της διαδρομής εάν η Τουρκία θα ευθυγραμμιστεί με τη συμμαχία. Αυτό είναι το τελικό κριτήριο και όσο δεν ευθυγραμμίζεται, υποθέτω ότι ο Μενέντεζ θα κρατήσει αυτή τη στάση την οποία κρατά.

Πηγή: www.ertnews.gr

Ομιλία στο Συμπόσιο που διοργάνωσε η ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ με αφορμή την απόφαση του ΣτΕ για τη διδασκαλία της “Πολιτικής Παιδείας” στα λύκεια

Θεωρώ ότι το νομοθετικό έργο της περιόδου Ιούλιος 2012 – Μάιος 2014 και οι εφαρμογές του συγκροτούν μια συνολική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.

Μεταρρύθμιση η οποία ακολούθησε τους άξονες των συμπερασμάτων και των προτάσεων του Εθνικού Διαλόγου του 2012 που είχε προηγηθεί. Μια συνολική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που εφαρμόστηκε σε πείσμα πολλών που αντιστέκονταν.

Eπιδιώξαμε μικρές και μεγάλες τομές, αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, με στόχο μια Εθνική Παιδεία, που οδηγεί στην αγωγή και την αρετή, και ένα Εκπαιδευτικό Σύστημα, που παρέχει γνώση, δεξιότητες και ικανότητες, μαθησιακά αποτελέσματα και εφόδια στη ζωή του πολίτη.
Οι στρατηγικές, οι πολιτικές και οι δράσεις στόχευσαν στην αναβάθμιση της Δημόσιας Εκπαίδευσης και της Διά Βίου Μάθησης, από το Νηπιαγωγείο έως το Πανεπιστήμιο, από την τυπική έως την άτυπη μάθηση.

Οι εκπαιδευτικές μας πολιτικές θεσμοθετήθηκαν με τέσσερις νόμους και 39 Προεδρικά Διατάγματα. Δεν επιχειρήσαμε να αλλάξουμε άρδην τον χάρτη της εκπαίδευσης αλλά να μπορέσουμε με κατάλληλες κινήσεις και προσεκτικές προσαρμογές να οικοδομήσουμε ένα σχολείο φιλικό προς τον μαθητή, ευέλικτο, αποδοτικό και αποτελεσματικό, με μορφωτική αυτοτέλεια. Αυτές οι πρωτοβουλίες μας θα άλλαζαν, εάν στη συνέχεια δεν καταργούνταν σχεδόν στο σύνολό τους, τα δομικά και τα ποιοτικά στοιχεία της εκπαίδευσης.

Αναφέρομαι με συντομία σε κάποιες από τις καινοτομίες αυτές όσον αφορά το Γενικό Λύκειο.
• Το Γενικό Λύκειο αποδεσμεύτηκε από τις Εισαγωγικές εξετάσεις, ενισχύθηκε η παιδευτική του αυτοτέλεια και ο μορφωτικός του χαρακτήρας. Καταρτίστηκαν νέα προγράμματα, είχαν εξασφαλισθεί πιστώσεις και είχε γίνει προκήρυξη για συγγραφή νέων σχολικών βιβλίων για το λύκειο. Οκτώ χρόνια μετά, ακόμη δεν έχουν γραφτεί τα νέα σχολικά βιβλία.
• Οι Α΄ και Β΄ Λυκείου έγιναν τάξεις γενικής παιδείας προσθέσαμε νέα μαθήματα, όπως π.χ. η Πολιτική Παιδεία, καταργήσαμε τις κατευθύνσεις, μειώσαμε τα μαθήματα στην Γ΄ Λυκείου (από 13 σε 9) αλλά και τα εξεταζόμενα σε πανελλήνιες εξετάσεις από 6 σε 4 καθιερώνοντας τις Ομάδες μαθημάτων προσανατολισμού και τα Επιστημονικά Πεδία.
• Καθιερώσαμε νέο τρόπο αξιολόγησης στο Λύκειο σε συνδυασμό με την Τράπεζα Θεμάτων, καθώς και τον υπολογισμό των βαθμών προαγωγής και απόλυσης (βαθμό πρόσβασης) για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Δηλαδή οι επιδόσεις των μαθητών στις Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξεις Λυκείου θα προσμετρούνταν μετά από προβλεπόμενη σχετική «αντικειμενικοποίηση» και θα υπολογίζονταν ως πέμπτος βαθμός του υποψηφίου για εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Και αυτό έγινε προκειμένου να ενισχυθεί η γενική παιδεία στο Λύκειο, δηλαδή να ανακτήσουν κύρος όλα τα διδασκόμενα μαθήματα και να σταματήσει τα απαράδεκτο φαινόμενο να ακυρώνεται ο μορφωτικός ρόλος του Λυκείου, αφού οι περισσότεροι μαθητές διάβαζαν (και δυστυχώς εξακολουθούν να διαβάζουν μετά την κατάργηση των παραπάνω) μόνο τα μαθήματα που θα εξετάζονταν στην Γ΄ Τάξη Λυκείου αδιαφορώντας παντελώς για τα υπόλοιπα.
• Θεσμοθετήσαμε την Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε.) μια ανεξάρτητη διοικητική αρχή.
• Εφαρμόσαμε για πρώτη φορά μετά από τριανταπέντε χρόνια την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και του εκπαιδευτικού έργου (π.δ. 152/13). Σίγουρα το διάταγμα και οι διαδικασίες που προέβλεπε μπορούσαν να βελτιωθούν, αλλά δυστυχώς ακυρώθηκε και σήμερα μετά από οκτώ χρόνια από τότε και σαράντα από το 1982 η αξιολόγηση είναι και πάλι ζητούμενο.
• Τέλος, ιδρύσαμε τον Ανεξάρτητο Οργανισμό Εθνικών Εξετάσεων και αποδεσμεύσαμε το απολυτήριο του Λυκείου από τις εξετάσεις εισαγωγής, ενώ θεσμοθετήσαμε το νέο Επαγγελματικό Λύκειο, τις Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης και τη Μαθητεία για όλους.

Μετά από αυτά τα γενικά, έρχομαι στο μάθημα της Πολιτικής Παιδείας. Βασική αρχή πολλών διεθνών οργανισμών (Συμβούλιο της Ευρώπης, Unesco, Ευρωπαϊκή Ένωση) είναι ότι η «πολιτειότητα» και η διαμόρφωση ελεύθερου και υπεύθυνου πολίτη σε μια δημοκρατική πολιτεία αποτελούν προϋπόθεση στη διαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής και αναπόσπαστο κομμάτι της σε όλα τα κράτη του σύγχρονου δυτικού κόσμου. Στο πλαίσιο αυτής της αρχής σχεδιάσαμε και εφαρμόσαμε στην πράξη ένα νέο μάθημα με τίτλο “Πολιτική Παιδεία” (Οικονομία, Πολιτικοί Θεσμοί και Αρχές Δικαίου και Κοινωνιολογία) που αποτελεί πρωτίστως, μία μαθητεία στη Δημοκρατία. Σκοπός του είναι να διαμορφώσει ένα ελεύθερο και υπεύθυνο πολίτη, ο οποίος, έγκαιρα, θα κατανοήσει τη σημασία και την αξία της Δημοκρατίας. Επιπλέον, το μάθημα αποσκοπεί στο να αποκτήσει ο μαθητής κοινωνική, πολιτική και οικονομική παιδεία, να αντιληφθεί και να βιώσει τη διασύνδεση Οικονομίας-Πολιτικής-Δικαίου-Κοινωνιολογίας, να κατανοήσει βασικούς θεσμούς για την οργάνωση και τη λειτουργία της Πολιτείας και να αναπτύξει κριτική σκέψη, ώστε να συμμετέχει ενεργά στο πολιτικό, εθνικό και ευρωπαϊκό “γίγνεσθαι” ως ελεύθερος και υπεύθυνος πολίτης.

Αυτά μπορούν να επιτευχθούν μόνο:
α. Με αναβάθμιση των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών σπουδών στο λύκειο.
β. Με αξιοποίηση της κοινωνιολογικής, πολιτικής και οικονομικής σκέψης, καθώς και των κατάλληλων εργαλείων για την κατανόηση της δυναμικής της κοινωνίας και των πολιτικών θεσμών.
γ. Με ανάπτυξη της κριτικής σκέψης για την ανάλυση των σύγχρονων κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών φαινομένων και την αντιμετώπιση των αντίστοιχων προβλημάτων και
δ. Με απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων και υιοθέτηση στάσεων, που θα βοηθήσουν τους μαθητές στην ένταξή τους στη διαρκώς μεταβαλλόμενη ελληνική και ευρωπαϊκή δημοκρατική κοινωνία.
Μάλιστα στην αιτιολογική έκθεση του νόμου 4186/2013 αναφέρεται ότι είναι αναγκαία η ενίσχυση της διδασκαλίας μαθημάτων πολιτικής παιδείας, ως μέσου για την προφύλαξη των νέων από φανατισμούς, πολιτικά πάθη και ακρότητες, καθώς και για την προβολή των αξιών της Δημοκρατίας και της κοινωνικής συνοχής που διέρχονται κρίση.

Πολλές έρευνες είχαν δείξει πως οι μαθητές επηρεάζονται, κυρίως, από το οικογενειακό τους περιβάλλον για τις πολιτικές τους επιλογές και δεν συμμετέχουν ενεργά στις πολιτικές διαδικασίες. Ενημερώνονται τακτικά για τις πολιτικές εξελίξεις, χωρίς όμως να συμμετέχουν ενεργά στο πολιτικό γίγνεσθαι και να γνωρίζουν τον τρόπο λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος. Γενικά δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική και εμφανίζουν αρνητική στάση απέναντι στους πολιτικούς, τα κόμματα και βασικούς πολιτειακούς θεσμούς.

Καθιερώσαμε, λοιπόν, το μάθημα της Πολιτικής Παιδείας που αποτελεί μια διαθεματική προσέγγιση από ομόλογες επιστήμες (πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές) και το οποίο διδασκόταν πέντε ώρες την εβδομάδα (τρεις στην Α΄ Λυκείου και δύο στην Β΄) από όλες τις αντίστοιχες ειδικότητες των εκπαιδευτικών, ώστε να επιτυγχάνεται ολιστική σχετική γνώση και προσέγγιση από τους μαθητές.

Οκτώ χρόνια μετά, σχετική έρευνα (Σημείωση: βλ. Βασίλειος Ζυγούρης, Πολιτική κοινωνικοποίηση και το μάθημα της «Πολιτικής Παιδείας»: Γνώσεις, εμπειρίες, απόψεις και στάσεις μαθητών Λυκείου») επιβεβαιώνει τη θετική η στάση των μαθητών απέναντι στο μάθημα της Πολιτικής Παιδείας, γεγονός που δεν ισχύει για πολλά διδασκόμενα στο λύκειο μαθήματα. Οι περισσότεροι μαθητές θεωρούν πως το μάθημα τους βοηθάει να γνωρίσουν καλύτερα τα δικαιώματά τους ως αυριανοί πολίτες.

Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος είχε γράψει ότι δεν υπάρχει ελεύθερο πολίτευμα χωρίς ελεύθερους ανθρώπους. Και δεν είναι ελεύθερος άνθρωπος παρά εκείνος που έχει ελυθερωθεί δια της παιδείας. Εάν παραμερίσουμε τα κάθε φορά πρόσκαιρα και επιφανειακά αίτια της κακοδαιμονίας των δημοκρατιών, στο βάθος θα βρούμε ως κύριο και μόνιμο αίτιο την έλειψη παιδείας. Η παιδεία λοιπόν είναι έργο της Πολιτείας, το κύριο έργο της. Αν Πολιτεία είναι ο ιστορικός οργανισμός μέσα στον οποίο εκκολάπτεται η δημιουργική και πολιτιστική δύναμη των ανθρώπων, είναι αδύνατο να νοηθεί χωρίς τη λειτουργία που ετοιμάζει τους ανθρώπους γι αυτόν τον προορισμό της. Αυτός είναι ο ρόλος της παιδείας και θα μου επιτρέψετε να πω, ειδικότερα του μαθήματος της Πολιτικής Παιδείας.

Θέλω να πιστεύω ότι μετά και από την σχετική απόφαση του ΣτΕ το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων θα επανεξετάσει το θέμα της ολοκληρωμένης διδασκαλίας της “Πολιτικής Παιδείας” στα λύκεια.