Η Βαρκελώνη προστέθηκε στις ευρωπαϊκές πόλεις που έχουν χτυπηθεί από την τζιχαντική τρομοκρατία. Η Ευρώπη θρηνεί περισσότερα θύματα την τελευταία τριετία απ’ ότι όλα τα προηγούμενα χρόνια της τζιχαντικής τρομοκρατίας. Το ινφέρνο της Μέσης Ανατολής μεταφέρεται στις ευρωπαϊκές πόλεις με ασύμμετρα χτυπήματα. Δεν είναι νέα εξέλιξη. Μετά την αλγερινή Τζιχαντική τρομοκρατία, που χτύπησε τη Γαλλία τη δεκαετία του ´90, ακολούθησαν οι επιθέσεις της Αλ Κάιντα τη δεκαετία του 2000 και τώρα οι επιθέσεις που σχετίζονται με τον ISIS.

Ο ISIS διακήρυξε δημόσια την πρόθεσή του να στοχεύσει την Ευρώπη από τον Σεπτέμβρη του 2014, μόλις δυο μήνες μετά τη δημιουργία του Χαλιφάτου. Το μήνυμα, που καλούσε τους πιστούς του στην Ευρώπη να προβούν σε τρομοκρατικά χτυπήματα, επαναλήφθηκε αρκετές φορές με ολοένα και πιο συγκεκριμένες οδηγίες. Καλούσε για χτυπήματα με απλά μέσα «μια πέτρα, μια γροθιά, ένα μαχαίρι, μια σφαίρα, ένα αυτοκίνητο, έναν εκρηκτικό μηχανισμό».

Αυτή είναι η πρώτη διαφορά αυτής της φάσης της τζιχαντικής τρομοκρατίας από τις προηγούμενες. Η επιλογή των στόχων και τα μέσα των τρομοκρατικών χτυπημάτων. Υπάρχει μια στροφή από τα χτυπήματα σε πολιτικούς στόχους υψηλού συμβολισμού αλλά καλά φυλασσόμενους, σε τυχαία χτυπήματα σε απροστάτευτους πολίτες σε δημόσιους χώρους. Τα μέσα είναι συμβατικά και όσο πιο απλά. Ό,τι απαιτεί λιγότερο χρόνο, λιγότερο χρήμα και μικρότερο βαθμό δυσκολίας στην προετοιμασία. Αυτή η τακτική τούς βοηθά να ξεφύγουν τον έλεγχο των υπηρεσιών ασφαλείας και δυσκολεύει την πρόληψη και την αποτροπή των επιθέσεων.

Η δεύτερη διαφορά έχει να κάνει με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, στη διάχυση της προπαγάνδας, στη στρατολόγηση και στην καθοδήγηση της προετοιμασίας των επιθέσεων. Κάτι που με τη χρήση των διαφόρων εφαρμογών είναι δύσκολα ανιχνεύσιμο.

Η τρίτη διαφορά αφορά τη στρατολόγηση. Ένα δίκτυο βετεράνων τζιχαντιστών, που δεν συμμετέχει στο επιχειρησιακό κομμάτι γιατί βρίσκεται στο στόχαστρο των ευρωπαϊκών υπηρεσιών, στρατολογεί από μια ολοένα και διευρυνόμενη δεξαμενή νέων μουσουλμάνων δεύτερης και τρίτης γενιάς. Αλλοτριωμένους μουσουλμάνους από τα γκέτο των ευρωπαϊκών πόλεων από χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα που ενδιαφέρονται περισσότερο για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή παρά για τις εξελίξεις στον χώρο που ζουν. Ταυτόχρονα, χρησιμοποιούν τα μεταναστευτικά ρεύματα τόσο για τη μετακίνηση τρομοκρατών όσο και για τη στρατολόγηση προσφύγων.

Η τζιχαντική τρομοκρατία στην Ευρώπη δεν είναι παροδικό φαινόμενο. Ο ISIS, υφιστάμενος στρατιωτική ήττα στη Μέση Ανατολή, θα κλιμακώσει σε τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη. Αλλά και η ήττα του ISIS δεν συνεπάγεται την εξάλειψη της απειλής, όπως κάτι αντίστοιχο δεν συνέβη μετά την ουσιαστική εξάρθρωση της Αλ Κάιντα.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Όσο πληθαίνουν τα τρομοκρατικά χτυπήματα στις πόλεις της Ευρώπης, τα στοιχεία που προκύπτουν αποκαλύπτουν ένα ανατριχιαστικό αλλά επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Την ικανότητα των τζιχαντιστών να στρατολογούν τρομοκράτες από τις ευάριθμες μουσουλμανικές κοινότητες των ευρωπαϊκών χωρών. Να τους εκπαιδεύουν στα πεδία μάχης του Αφγανιστάν, του Ιράκ και της Συρίας, και να τους επιστρέφουν στην Ευρώπη για να σπείρουν τον τρόμο.

Με λίγα λόγια πολλοί από αυτούς που σπείρουν τον τρόμο στην Ευρώπη είναι πολιτογραφημένοι ευρωπαίοι σε διάφορες χώρες. Αυτό περιπλέκει τα ζητήματα ασφάλειας αλλά δημιουργεί και ευρύτερα προβλήματα στην αποδοχή κσι ενσωμάτωση των μουσουλμανικών κοινοτήτων στις κοινωνίες της Δύσης. Καθώς η ανασφάλεια, ο φόβος και η καχυποψία δεν κάνει διακρίσεις ανάμεσα σε φιλήσυχους μουσουλμάνους πολίτες και ζηλωτές.

Είναι φανερό ότι οι μουσουλμάνοι, ούτως ή άλλως, έχουν δείξει ιστορικά χαμηλό βαθμό ενσωμάτωσης στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, οι οποίες, με τη σειρά τους, δεν είχαν συγκροτημένη πολιτική ενσωμάτωσής τους. Απλά τους δέχθηκαν στην επικράτειά τους, στις οικονομίες τους, και συμβιβάστηκαν με την παρουσία τους σε κλειστές, σχεδόν γκετοποιημένες γειτονιές. Η ευρωπαϊκή εκδοχή της αμερικανικής εμπειρίας. Μόνο που η γηραιά ήπειρος δεν έχει ούτε το σφρίγος, ούτε το βαθμό κινητικότητας, και φυσικά ούτε τις ίδιες δυνατότητες αστυνόμευσης με το αμερικανικό χωνευτήρι. Και δεν διαθέτει πια ούτε τις ισχυρές παραδοσιακές εθνικές και θρησκευτικές δομές που ασκούσαν πίεση ενσωμάτωσης. Ιδίως σε αυτή τη φάση της μετάβασης απὀ τα εθνικά κράτη στην ενωμένη Ευρώπη.

Αν αυτό ήταν αναμενόμενη εξέλιξη για την πρώτη γενιά μουσουλμάνων στην Ευρώπη, θα περίμενε κανείς τα πράγματα να είναι διαφορετικά με τις επόμενες γενιές. Γιατί οι επόμενες γενιές μεγάλωσαν στις ευρωπαϊκές χώρες, μορφώθηκαν στα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά ιδρύματα, και μιλούν ευρωπαϊκές γλώσσες. Το παράδοξο είναι ότι αυτή η γενιά που φαινομενικά είναι πιο ενσωματωμένη στην Ευρώπη, είναι πιο επιρρεπής στην επιρροή των φονταμενταλιστικών σεχτών του Ισλάμ. Από τη Μουσουλμανική αδελφότητα μέχρι τους Σαλαφιστές. Είναι η γενιά που η συμπεριφορά της κινητροδοτείται περισσότερο απ αυτά που συμβαίνουν στη Μέση Ανατολή και τον Ισλαμικό κόσμο, παρά από τις ευρωπαϊκές πολιτικές εξελίξεις. Και από αυτή τη γενιά στρατολογούν με μεγαλύτερη ευκολία τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως η Αλ Κάιντα και ο ΙΣΙΣ.

Υπό την έννοια αυτή η Ευρώπη βρίσκεται μεταξύ σφύρας και άκμονος. Πολιτικές ενσωμάτωσης, το καρότο, θα είναι περιορισμένης αποτελεσματικότητας. Πολιτικές καταστολής, κλειστών συνόρων, και απελάσεων, το μαστίγιο, ενέχουν τον κίνδυνο ριζοσπαστικοποίησης ακόμη μεγαλύτερου μέρους του μουσουλμανικού στοιχείου. Πώς να μετατρέψεις την Ευρώπη σε φρούριο όταν ο εχθρός βρίσκεται εντός των πυλών;

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Μετά τη Μαδρίτη, το Λονδίνο και το Παρίσι το ερώτημα δεν ήταν αν θα χτυπούσαν ξανά, αλλά το πότε και το πού. Η Ευρώπη βιώνει έναν ακήρυχτο πόλεμο. Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα διχαστούν για τα αίτια. Για τις ευθύνες της Δύσης, για τα κίνητρα των ζηλωτών του Ισλάμ, για τη μήτρα της ισλαμικής τρομοκρατίας. Για το αν τελικά βιώνουμε την αναπόφευκτη σύγκρουση δυο ασύμβατων πολιτισμών, όπως προειδοποίησε ο Χάντινγκτον, ή αυτό εξελίχθηκε σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Αυτά, όμως, αφορούν το μέλλον.

Εν τω μεταξύ όλα θα αλλάξουν. Η τρομοκρατική επίθεση στις Βρυξέλλες έρχεται σε μια στιγμή που η Ένωση δοκιμάζεται πολλαπλά. Από την οικονομική κρίση, τις ανεξέλεγκτες ροές προσφύγων και μεταναστών, το Grexit και το Brexit. Με την πολιτική των ανοιχτών συνόρων και τη Σένγκεν να βρίσκεται κάτω από έντονη πίεση. Και τις δυνάμεις του λαϊκισμού και του εθνικισμού να προελαύνουν σε όλη την ήπειρο. Ο κίνδυνος της παλινδρόμησης είναι ορατός. Και φάνηκε, ήδη, από το κλείσιμο των συνόρων από πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Αυτός είναι και ο στόχος της ισλαμικής τρομοκρατίας. Όπως και κάθε τρομοκρατίας. Να καταστείλει την πολιτική των ανοιχτών συνόρων, της ελευθερίας. Να επιβάλει ψυχολογία οιονεί πολιορκίας. Να διαχύσει το συναίσθημα ότι ο εχθρός βρίσκεται ενός των πυλών. Έτοιμος να χτυπήσει ανά πάσα στιγμή, οπουδήποτε, και οποιονδήποτε. Αδιακρίτως. Να ανατρέψει τον τρόπο ζωής των κοσμικών δημοκρατιών και των ανοιχτών κοινωνιών της Δύσης. Και εν τέλει να διαλύσει τα θεμέλια του κοινωνικού συμβολαίου των δυτικών κοινωνιών. Μετατρέποντας τις σε φοβικά φρούρια. Υπάρχει κι ένας άλλος κίνδυνος. Να οδηγηθούν οι δημοκρατικές κοινωνίες σε δημοκρατική. Σε μια ατέρμονη συζήτηση για την απειλή των δικαιωμάτων και των ελευθεριών από τις πολιτικές ασφάλειας και δημόσιας τάξης. Δημοκρατία και ελευθερία, όμως, δεν μπορεί να υπάρξουν χωρίς ασφάλεια.

Όπως δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί η νέα μεγάλη αυτή ασύμμετρη απειλή από κάθε ευρωπαϊκή χώρα ξεχωριστά. Οπισθοχώρηση στα εθνικά σύνορα θα σημάνει ήττα σε πολιτικό συμβολικό επίπεδο, και τρωτότητα σε επιχειρησιακό επίπεδο.

Πριν από εβδομήντα χρόνια, στο Φούλτον του Μιζούρι, ο Τσώρτσιλ μίλησε για το σιδηρούν παραπέτασμα. Και την απειλή του σοβιετικού κομμουνισμού κατά των δυτικών δημοκρατιών. Η Δύση χρειάστηκε 43 χρόνια για να κερδίσει τον ψυχρό πόλεμο. Και μέσα από αυτή την προσπάθεια σφυρηλατήθηκαν οι δεσμοί της Ενωμένης Ευρώπης.

Σήμερα η Ενωμένη Ευρώπη αντιμετωπίζει μια ασύμμετρη απειλή. Εξίσου σοβαρή. Μόνο ενωμένη, και με την ίδια αποφασιστικότητα, θα ανταπεξέλθει. Ενωμένη σε μια προσπάθεια που θα πάρει χρόνο, θα χρειαστεί πόρους και μέσα, στρατιωτικά και μη, και δυστυχώς θα έχει και άλλα θύματα.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Πράξη πολέμου χαρακτήρισε ο Γάλλος Πρόεδρος την αποτρόπαιη τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι. Και προειδοποίησε ότι η απάντηση της Γαλλίας θα είναι χωρίς έλεος. Περίπου τα ίδια λόγια είχε χρησιμοποιήσει ο Αμερικανός Πρόεδρος μετά την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου. Μπορεί όμως η Ευρώπη να αντιδράσει ανάλογα; Η Αμερική, με τα μέσα της υπερδύναμης και την αποφασιστικότητα που την διακρίνει ενεπλάκη σ’ ένα πολυμέτωπο πόλεμο. Προσδιορίζοντας τη ρίζα της γένεσης της αόρατης μάστιγας της τρομοκρατίας σε κρατικές οντότητες που συγκροτούσαν τον άξονα του κακού. Φέρνοντας έτσι την σύγκρουση σε ένα πεδίο που υπερτερούσαν τα δικά της συγκριτικά πλεονεκτήματα. Και εν τέλει εξουθενώνοντας την Αλ Κάιντα. Η μάχη κερδήθηκε. Αλλά όχι ο πόλεμος. Το σχέδιο του εκδημοκρατισμού των καθεστώτων της Μέσης Ανατολής απέτυχε. Και η Αραβική Άνοιξη εξελίχθηκε σε Αραβικό Χειμώνα. Και αστάθεια. Στο Ιράκ, στη Λιβύη, στη Συρία. Και μια νέα, ακόμη πιο φρικτή, απειλή. Τον ISIS.

Η Ευρώπη σήμερα είναι πολύ πιο ευάλωτη. Και από άποψη ισχύος και από άποψη συνοχής. Και υπάρχει ο κίνδυνος παλινδρόμησης. Από την ευρωπαϊκή πίσω στην εθνική πολιτική. Κάτι που φαίνεται ήδη από τις πρώτες αντιδράσεις στο προσφυγικό. Κλείσιμο των συνόρων και μετατόπιση του προβλήματος στο γείτονα. Ή στη χώρα εισόδου, που θα σημάνει άμεσους κινδύνους για τη χώρα μας. Ο κίνδυνος του ευρωσκεπτικισμού ελλοχεύει. Και η ελεύθερη διακίνηση πολιτών στα πλαίσια της συνθήκης Σένγκεν κινδυνεύει. Άλλωστε αυτός είναι και ο στόχος της ισλαμικής τρομοκρατίας. Να καταστείλει την ατζέντα της παγκοσμιοποίησης και της ελευθερίας. Να οδηγήσει σε κλείσιμο συνόρων, να επιβάλει ψυχολογία οιονεί πολιορκίας. Να διαχύσει το συναίσθημα ότι ο αόρατος εχθρός βρίσκεται εντός των πυλών. Έτοιμος να χτυπήσει ανά πάσα στιγμή οπουδήποτε και οποιονδήποτε. Αδιακρίτως. Να ανατρέψει τον τρόπο ζωής των κοσμικών δημοκρατιών και ανοιχτών κοινωνιών της Δύσης. Όπως κατεξοχήν τον συμβολίζει το Παρίσι. Και εν τέλει να διαλύσει τα θεμέλια του κοινωνικού συμβολαίου των δυτικών κοινωνιών. Μετατρέποντας τις σε φοβικά φρούρια.

Δημοκρατία και ελευθερία δεν μπορεί να υπάρξουν χωρίς ασφάλεια. Και σ’αυτή τη φάση της διαλεκτικής της βίας δεν χωράει αναποφασιστικότητα. Αναπόδραστα η Γαλλία δεν μπορεί ούτε πρέπει να αντιμετωπίσει τον πόλεμο αυτό μόνη. Ούτε καν η Ευρώπη. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση του ISIS επιβάλλει το συντονισμό των κινήσεων της Δύσης μέσα από τη νατοϊκή συμμαχία. Και σε συνεννόηση με τις άλλες μεγάλες δυνάμεις. Στον πόλεμο αυτό κατά της τρομοκρατίας η χώρα μας δεν έχει την πολυτέλεια των ιδεοληψιών της κυβέρνησης. Τυχόν ενδοιασμοί και επιφυλάξεις θα μας οδηγήσουν σε απομόνωση με απροσδιόριστες συνέπειες για την εθνική μας ασφάλεια.