Οι αναφορές του Ερντογάν στη Λωζάννη είχαν πρωτίστως εσωτερική στόχευση. Εντάσσονται στην προσπάθεια εδραίωσης της θέσης του μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου. Και είναι μέρος ενός αφηγήματος που αφορά τον κεμαλισμό αλλά και τη στάση των μεγάλων δυνάμεων απέναντι στη Τουρκία.
Χρησιμοποιεί το παράδειγμα της Συνθήκης των Σεβρών και της Λωζάννης κατηγορώντας τις δυτικές δυνάμεις για το διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Και υπονοεί ότι με το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου σχεδίαζαν τον διαμελισμό της σύγχρονης Τουρκίας.
Η Συνθήκη των Σεβρών έγινε αποδεκτή από το Σουλτάνο Μεχμέτ ΣΤ’ αλλά απορρίφθηκε από το κίνημα των Νεότουρκων. Ο Κεμάλ χρησιμοποίησε αυτήν την ταπείνωση για να καταργήσει το χαλιφάτο και να εδραιώσει το εθνικιστικό του κίνημα. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή και την επικράτηση του Κεμάλ, η Τουρκία έθεσε θέμα επαναδιαπραγμάτευσης της Συνθήκης των Σεβρών. Η διαδικασία κατέληξε στη Συνθήκη της Λωζάννης, που υπεγράφη το 1923 και έθεσε τα όρια του σύγχρονου εθνικού τουρκικού κράτους. Η Τουρκία ανέκτησε την Ανατολική Θράκη, την Ίμβρο και την Τένεδο, την περιοχή της Σμύρνης και τα Στενά. Και είχαμε και ανταλλαγή μειονοτήτων που προκάλεσε μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών.
Ο Ερντογάν, νοσταλγώντας την οθωμανική αυτοκρατορία, κατηγορεί τις μεγάλες δυνάμεις ότι μεθόδευσαν τη διάλυση της και την ίδρυση ενός εθνικού κράτους, στο οποίο έδωσαν «τα ψίχουλα» της Συνθήκης της Λωζάννης. Σύμφωνα με το νεοοθωμανικό του αφήγημα, οι κεμαλιστές αποδείχθηκαν κατώτεροι των προσδοκιών. Δέχθηκαν τη συρρίκνωση της πρώην αυτοκρατορίας εμφανίζοντας τη Συνθήκη της Λωζάννης ως νίκη. Κληροδοτώντας προβλήματα στη σημερινή Τουρκία. Με τα οποία ο Ερντογάν εννοεί, ουσιαστικά, τις αξιώσεις που εγείρει η Τουρκία στο Αιγαίο.
Αυτό είναι το ένα σκέλος του αφηγήματος του Ερντογάν. Το δεύτερο σκέλος έχει να κάνει με τη θεωρία του ξενοκίνητου πραξικοπήματος. Ο Ερντογάν κατηγορεί τις δυτικές δυνάμεις ότι ετοίμαζαν μια νέα Συνθήκη των Σεβρών. Αποσκοπούσαν, δηλαδή, στο διαμελισμό της σημερινής Τουρκίας. Αυτό αποδεικνύει, κατά τον Ερντογάν, η καθυστερημένη καταδίκη του πραξικοπήματος από τις δυτικές χώρες, και η κωλυσιεργία των ΗΠΑ στην έκδοση του Γκιουλέν.
Και συσχετίζει το ξενοκίνητο πραξικόπημα με τις κυοφορούμενες ανακατατάξεις στη Μέση Ανατολή και την τελική διευθέτηση του συριακού εμφυλίου. Ξορκίζοντας το φάντασμα ενός κουρδικού κράτους και στέλνοντας το μήνυμα ότι η ισχυροποιημένη ηγεσία του, και όχι οι συμβιβασμένοι κεμαλιστές, θα είναι ανάχωμα στα σχέδια για ένα νέο διαμελισμό της Τουρκίας.
Οι αναφορές του Ερντογάν στη Λωζάννη δεν προσθέτουν κάποιο νέο στοιχείο στην πάγια αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας στο Αιγαίο. Προδίδουν, όμως, τη στάση της στις συνομιλίες για το Κυπριακό και τα περιθώρια της διαλλακτικότητας που μπορεί να αναμένουμε.
ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”