Η επιλογή του, αρχικά, μας ξένισε. Στενός φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου δεν υπήρξε αυτό που λέμε πολιτικός κοινής αποδοχής. Ο Καραμανλής τον πρότεινε μέσα στα πλαίσια της κουλτούρας «συγκατοίκησης» που διαμορφώθηκε στη μεταπολίτευση. Ήταν, όμως, και μια επιλογή στο πλαίσιο της πολιτικής του «μεσαίου χώρου».

Χειρίστηκε άψογα τη μεγαλύτερη κρίση της μεταπολεμικής μας ιστορίας, τηρώντας αυστηρά τις προβλεπόμενες από το Σύνταγμα διαδικασίες. Μια κρίση που άρχισε με την πτώση της Κυβέρνησης Παπανδρέου. Και συμπεριέλαβε την αλλαγή τεσσάρων κυβερνήσεων και την ορκωμοσία πέντε πρωθυπουργών. Τη συγκρότηση της κυβέρνησης Παπαδήμου με τρικομματική στήριξη, μιας υπηρεσιακής κυβέρνησης, αλλά και της κυβέρνησης συνεργασίας που προέκυψε μετά από τις διπλές εκλογές του 2012. Τέλος, προήδρευσε και της ομαλής αλλαγής, που έφερε «για πρώτη φορά αριστερά» στην κυβέρνηση. Παρ’ όλα αυτά, ο Παπούλιας πέτυχε να μην υπάρξει κενό εξουσίας ούτε αμφισβήτηση της συνταγματικής τάξης.

Υπήρξε, άριστος πρεσβευτής της χώρας μας στο εξωτερικό. Άλλωστε, ως ο μακροβιότερος ΥΠΕΞ της μεταπολιτευτικής περιόδου, είχε βαθιά γνώση της διεθνούς πολιτικής. Το διαπίστωσα σε δυο ταξίδια, που τον συνόδευσα στο εξωτερικό. Το πρώτο ήταν στην Αλβανία. Βοήθησε αποτελεσματικά την κυβέρνηση στη βελτίωση των σχέσεων ανάμεσα στις δυο χώρες. Υπήρχε εκτίμηση στο πρόσωπό του, από την άλλη πλευρά. Ως ΥΠΕΞ είχε προχωρήσει στην άρση του εμπολέμου μεταξύ των δυο χωρών.

Το δεύτερο ταξίδι ήταν στο Βατικανό. Ένα κρίσιμο ταξίδι που έγινε την εποχή της κατάρτισης, από το Υπουργείο Παιδείας, του νομοσχεδίου απόδοσης νομικής προσωπικότητας στις Θρησκευτικές Κοινότητες. Για το οποίο η Καθολική Εκκλησία είχε σοβαρές αντιρρήσεις. Μετά την επίσκεψη στον Πάπα, ακολούθησε δύσκολη διαπραγμάτευση με τον πρωθυπουργό στο Βατικανό. Η παρουσία του Παπούλια ήταν καθοριστική. Έχαιρε εκτίμησης καθώς ως ΥΠΕΞ είχε προχωρήσει στο άνοιγμα της ελληνικής πρεσβείας στο Βατικανό. Η διαπραγμάτευση ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Το νομοσχέδιο, κατατέθηκε στη Βουλή και έγινε αργότερα νόμος του Κράτους. Έληξε, έτσι, μια σημαντική εκκρεμότητα χρόνων της ελληνικής πολιτείας.

Σ’ αυτήν την ταραγμένη εποχή ο Παπούλιας άσκησε τα καθήκοντά του με απόλυτη προσήλωση στο γράμμα και το πνεύμα του Συντάγματος. Με ενωτικό τρόπο και την απόσταση από τα πράγματα, που απαιτούσε ο θεσμικός του ρόλος. Απόσταση από φίλους και αντιπάλους. Είτε έβλεπε να παραιτείται ο γιος του μέντορά του στην πολιτική, είτε έπρεπε να προσυπογράψει αποφάσεις με τις οποίες ενδεχομένως θα διαφωνούσε σε κανονικές πολιτικές συνθήκες. Άσκησε τα καθήκοντά του υπηρετώντας το δημόσιο συμφέρον και γι’ αυτό έφυγε έχοντας κερδίσει ευρύτερη αποδοχή.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Το πρώτο νομοσχέδιο της τρικομματικής κυβέρνησης Σαμαρά κατατέθηκε στη Βουλή, τον Αύγουστο του 2012, από τον γράφοντα. Στο νομοσχέδιο αυτό του Υπουργείου Παιδείας θεσπιζόταν για πρώτη φορά η ηλεκτρονική ψηφοφορία. Με ένα διεθνώς πιστοποιημένο πληροφοριακό σύστημα. Το σύστημα ΖΕΥΣ. Η ηλεκτρονική ψηφοφορία δεν καταργούσε τον παραδοσιακό τρόπο ψηφοφορίας με κάλπη. Τον συμπλήρωνε. Σε περίπτωση, που η εκλογή με κάλπη είχε καταστεί αδύνατη, μετά και τη δεύτερη αποτυχημένη προσπάθεια, ο νομοθέτης έδινε το δικαίωμα εκλογής με ηλεκτρονική ψηφοφορία.

Με τη θέσπιση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας διασφαλίσαμε το εκλογικό δικαίωμα στις εκλογές οργάνων των ΑΕΙ. Εκλογές που παρεμπόδιζε με τη βία μια οργανωμένη μειοψηφία. Οι εκλογές έγιναν και Συμβούλια εξελέγησαν. Και ο νόμος-πλαίσιο (νόμος Διαμαντοπούλου) που είχε ψηφίσει η Βουλή του 2009 με ευρεία πλειοψηφία, αλλά παρέμενε ανεφάρμοστος, επιτέλους εφαρμόστηκε.

Ο κ. Μπαλτάς έρχεται, σήμερα, να καταργήσει την ηλεκτρονική ψηφοφορία. Οι ευθύνες του και οι ευθύνες της κυβέρνησης είναι βαρύτατες. Γιατί, όπως έγραψε πρόσφατα ο έγκριτος συνταγματολόγος Νίκος Αλιβιζάτος «Πάνω απ’ όλα, όμως, λησμονεί ο εμπνευστής της σχολιαζόμενης κατάργησης ότι η ηλεκτρονική ψηφοφορία καθιερώθηκε ως απάντηση στη βία που απροσχημάτιστα, επί χρόνια, ασκούσαν την ημέρα των εκλογών ορισμένες φοιτητικές παρατάξεις – με τη συμπαράσταση των γνωστών εξωπανεπιστημιακών – οι οποίες «εξαφάνιζαν» αυθαίρετα τις κάλπες, διακόπτοντας με το «έτσι θέλω» την εκλογική διαδικασία… Ήταν, δηλαδή, μια ευφυής απάντηση στην άσκηση της βίας, που διασφάλιζε το αδιάβλητο των διαδικασιών, η απάντηση της δημοκρατίας στην ωμή αυθαιρεσία.»

Με την ηλεκτρονική ψηφοφορία το ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές οργάνων των ΑΕΙ ξεπέρασε το 80%. Πράγμα που δεν είχε συμβεί ποτέ στο παρελθόν. Ο κ. Μπαλτάς έρχεται να καταργήσει την ηλεκτρονική ψηφοφορία τη στιγμή που το ΣτΕ απέρριψε κάθε ένσταση εναντίον της. Έρχεται να την καταργήσει όταν πολλές χώρες διεθνώς την έχουν καθιερώσει στις βουλευτικές εκλογές (πχ Φιλανδία, Ολλανδία). Η κυβέρνηση έρχεται να καταργήσει την ηλεκτρονική ψηφοφορία αντί να επεκτείνει την εφαρμογή της και σε άλλα πεδία για να αυξήσει τη συμμετοχή του πολίτη στις εκλογικές διαδικασίες.

Η κατάργηση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας είναι άλλη μια θεσμική υποχώρηση του κράτους δικαίου. Γιατί είναι προσκλητήριο στις δυνάμεις του ανορθολογισμού, και της διάλυσης στα ΑΕΙ. Να «εξαφανίζουν» και πάλι τις κάλπες, να διαλύουν τις δημοκρατικές διαδικασίες ισχυριζόμενοι ότι το κάνουν στο όνομα κάποιας πλειοψηφίας. Με την ηλεκτρονική ψηφοφορία οι δυνάμεις αυτές αποκαλύφθηκαν, μετρήθηκαν, και περιθωριοποιήθηκαν. Ήταν μια οικτρή μειοψηφία. Τώρα, ο κ. Μπαλτάς τους ξαναδίνει την ευκαιρία να φιμώσουν την πλειοψηφία. Του κάνω έκκληση να το ξανασκεφτεί.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Τρεις φορές χρησιμοποίησαν την παιδεία για να κάνουν ρεσάλτο στην εξουσία. Την άνοιξη του ’13 υποκίνησαν την απεργία εν μέσω πανελλαδικών εξετάσεων. Το επόμενο φθινόπωρο υποκίνησαν τις καταλήψεις στα σχολεία αμέσως μετά τον αγιασμό. Μετά, υποκίνησαν τις καταλήψεις στα πανεπιστήμια. Και τις τρεις απέτυχαν. Και τώρα χρησιμοποιούν την εξουσία για να κάνουν ρεσάλτο στην παιδεία.

Έρχονται να διαλύσουν όσα με κόπο χτίσαμε τα τελευταία δέκα χρόνια. Χωρίς να έχουν εντολή για αυτό. Γιατί, πολύ απλά, ούτε πρόγραμμα ούτε προτάσεις για την παιδεία είχαν παρουσιάσει στον ελληνικό λαό. Τα τελευταία χρόνια είχαμε πετύχει ευρεία συναίνεση για την ανάταξη του εκπαιδευτικού συστήματος. Σε όλες τις βαθμίδες. Με έμφαση στην αξιολόγηση και την αριστεία. Όλοι οι υπουργοί των τελευταίων χρόνων κινηθήκαμε πάνω σε αυτόν τον άξονα.

Ο νόμος-πλαίσιο για την Ανώτατη Εκπαίδευση (νόμος Διαμαντοπούλου) ψηφίστηκε από την τότε Βουλή με ευρεία διακομματική συναίνεση και εφαρμόστηκε παρά τη λυσσώδη αντίδρασή τους. Αυτών που τότε ήταν μειοψηφία στα πανεπιστήμια και σήμερα είναι κυβέρνηση. Παρακώλυαν αντιδημοκρατικά τη διαδικασία. Χρειάστηκε να νομοθετήσω τη διαδικασία της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για να διεξαχθούν οι εκλογές και να εκλεγούν Συμβούλια προσωπικοτήτων διεθνούς εμβέλειας. Με μαζική συμμετοχή, που έδειξε τη γύμνια τους και την αντιδημοκρατικότητά τους. Σε όλα τα ιδρύματα εξελέγησαν Συμβούλια το ’12, ’13 και νέες πρυτανικές αρχές μέχρι το τέλος του ’14. Ο νόμος τελικά εφαρμόστηκε. Και τώρα ήρθαν να τον καταργήσουν και να επαναφέρουν το άσυλο της παρανομίας και τους αιώνιους φοιτητές. Να μας πάνε πίσω στη δεκαετία του ’80.

Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση νομοθετήσαμε (4186/2013) το Νέο Λύκειο, το Νέο Επαγγελματικό Λύκειο, τις Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης και το θεσμό της Μαθητείας. Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, τα πρότυπα, η ενίσχυση των μαθημάτων γενικής παιδείας, η Τράπεζα Θεμάτων, η εισαγωγή στα ΑΕΙ με βάση την επίδοση και στα τρία χρόνια του Λυκείου, η βάση του 10 στη γλώσσα και τα μαθηματικά, και η μείωση των μαθημάτων των πανελλαδικών σε 4 αποτέλεσαν μια ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση. Απόρροια πολυετούς εθνικού διαλόγου, που δημιουργούσε ένα σχολείο υψηλών απαιτήσεων και όχι εύκολης πρόσβασης και προαγωγής. Ένα σχολείο και ένα εκπαιδευτικό σύστημα που εντύπωνε μια κουλτούρα αριστείας στους νέους. Πέρα από τις γνώσεις που τους παρέχει και τις δεξιότητες που τους καλλιεργεί. Μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους από τα φροντιστήρια πίσω στα σχολεία.

Τα κατήργησαν όλα. Πρόχειρα, χωρίς μελέτη. Επαναφέρουν τις εύκολες λαϊκίστικες λύσεις, που οδηγούν στην ημιμάθεια και μετά στην ανεργία. Με ένα νομοσχέδιο κουρελού κουρελιάζουν την εκπαίδευση. Η νύχτα των κρυστάλλων για την ελληνική παιδεία.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Ο λαϊκισμός ήταν πάντοτε εδώ. Στις μεταπολεμικές δημοκρατίες της Δύσης η απήχησή του ήταν μάλλον περιθωριακή. Τις τελευταίες δεκαετίες, όμως, λαϊκίστικα κόμματα αποσταθεροποιούν το πολιτικό σύστημα. Φέρνοντας στο επίκεντρο της πολιτικής περιθωριακά ιδεολογήματα και μια αντιδημοκρατική πολιτική κουλτούρα και συμπεριφορά.

Δυστυχώς, η άνοδος του λαϊκισμού δεν είναι συγκυριακό φαινόμενο. Είναι απόρροια δομικών προβλημάτων των δυτικών καπιταλιστικών δημοκρατιών. Από τη βιομηχανική επανάσταση και μετά κάθε γενιά έβγαζε περισσότερα χρήματα, ζούσε περισσότερα χρόνια, και είχε περισσότερο ελεύθερο χρόνο από την προηγούμενη. Αυτό δεν συμβαίνει πια. Στις περισσότερες ανεπτυγμένες δημοκρατίες το μέσο εισόδημα έχει μείνει στάσιμο τα τελευταία 25 χρόνια. Και η οικονομική κρίση προσέθεσε ένα πρωτόγνωρο αίσθημα αβεβαιότητας και ανασφάλειας στους πολίτες για τις μελλοντικές τους προοπτικές. Για τους λαϊκιστές τα οικονομικά κεκτημένα της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού απειλούνται από τα καρτέλ των τραπεζών, σκοτεινά οικονομικά κέντρα, μέχρι τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών. Αυτοί πρέπει να λογοδοτήσουν για τις οικονομικές ανισότητες, τη χαμηλή κοινωνική κινητικότητα, και τη μείωση του βιοτικού επιπέδου. Αυτός ο αριστερόστροφος λαϊκισμός εκφράζεται από το ΣΥΡΙΖΑ, το Κίνημα Πέντε Αστέρων στην Ιταλία, το Ποντέμος στην Ισπανία και το Ντι Λίνκε στη Γερμανία.

Το δεύτερο ζήτημα έχει να κάνει με τις εθνικές ταυτότητες και τις απειλές που προκύπτουν από τις ανεξέλεγκτες μεταναστευτικές ροές. Αλλά και την εκχώρηση κυριαρχίας σε υπερεθνικούς οργανισμούς. Οι μετανάστες του ‘50 και του ‘60 στην Ευρώπη δεν έμειναν απλοί επισκέπτες. Έγιναν μόνιμοι κάτοικοι. Και τώρα, τα νέα μεταναστευτικά ρεύματα απειλούν εκ νέου την εθνική ταυτότητα. Ο δεξιόστροφος λαϊκισμός βρίσκει έδαφος να υποθάλψει το σοβινισμό και την ξενοφοβία. Από τον Φάρατζ στην Αγγλία, την Λεπέν στη Γαλλία, τον Στράχε στην Αυστρία, τη Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα.

Υπάρχει ένα κοινός παρανομαστής και για τις δυο εκφάνσεις του λαϊκισμού. Μια κοινή μεταγλώσσα. Αντισυστημική και κατ’ ουσίαν αντικοινοβουλευτική. Το κοινό αφήγημα είναι ότι κάποιες ομάδες, κάποιες μειοψηφίες, έρχονται να απειλήσουν τα όποια κεκτημένα, οικονομικά ή εθνικά, του λαού για τους μεν του έθνους για τους δε. Και για τους δυο εκφραστές του λαϊκισμού, το κοινοβούλιο, η κυβέρνηση, και το κράτος δεν είναι η απάντηση στο πρόβλημα. Είναι το πρόβλημα.

Η λύση για τη δημοκρατία είναι μεταρρυθμίσεις παντού. Μεταρρυθμίσεις για ένα πιο αποτελεσματικό κράτος, για ένα πιο δίκαιο φορολογικό σύστημα, για πιο ισότιμη κατανομή του πλούτου. Και η εμβάθυνση της πολιτικής ενοποίησης και της δημοκρατίας στην Ευρώπη. Για ένα νέο σημείο ισορροπίας. Ανάμεσα στις εθνικές ταυτότητες, την πολυεθνική Ευρώπη, και τις δημογραφικές και μεταναστευτικές τάσεις.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Το πρόσφατο ταξίδι του έλληνα Πρωθυπουργού στη Μόσχα δεν απέφερε κανένα οικονομικό όφελος για τη χώρα μας. Και πώς να αποφέρει εδώ που τα λέμε. Η Ρωσία αντιμετωπίζει τεράστια οικονομικά προβλήματα η ίδια για να ασχοληθεί με τα δικά μας. Γεωστρατηγικά, παίξαμε στο γήπεδο του Πούτιν στον ενεργειακό πόλεμο των αγωγών. Εναντίον των συμμάχων μας. Μια διπλωματική επιτυχία του Πούτιν χωρίς κανένα όφελος για εμάς. Το ταξίδι αυτό μπορεί να απέφερε επικοινωνιακά οφέλη στο εσωτερικό της χώρας για την κυβέρνηση. Δεν απέφερε, όμως, κανένα όφελος στην προώθηση των εθνικών μας συμφερόντων. Η κυβέρνηση μίλησε για πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Και πάτησε επικοινωνιακά πάνω σε συνειρμούς ελληνορωσικού άξονα στη βάση της ορθοδοξίας για τους συντηρητικούς και στη βάση μιας αριστερής νοσταλγίας για τους προοδευτικούς. Αν η ιστορία, όμως, είναι καλός σύμβουλος, και πρέπει να είναι, η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική. Ρωσία και Ελλάδα είχαν πάντοτε αποκλίνοντα συμφέροντα. Οι παραδοσιακοί σύμμαχοι της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή μας, ήταν οι σλαβικοί λαοί, όχι εμείς. Ακόμα και ο περίφημος ορθόδοξος άξονας προσκρούει στις φιλοδοξίες του ρωσικού πατριαρχείου να αναδειχθεί σε οικουμενικό. Εις βάρος του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης.

Η σημερινή Ρωσία είναι μια ολιγαρχική αναθεωρητική δύναμη. Όλοι συμφωνούν ότι οι προσπάθειες μεταρρύθμισης της Ρωσίας σε δημοκρατικό κράτος κατέληξαν στο τέλος της δεκαετίας του ‘90 σε αποτυχία. Το πιο σημαντικό αφήγημα της τελευταίας 20ετίας δεν είναι η αποτυχία εδραίωσης της δημοκρατίας στη Ρωσία. Είναι η οικοδόμηση ενός ολιγαρχικού καθεστώτος, που αφού εδραιώθηκε, αναθεωρεί σιγά-σιγά το status quo της μεταψυχροπολεμικής εποχής. Ένα status quo, το οποίο, τελικά, αποτύπωνε την κατανομή ισχύος της εποχής. Όχι την τελική ιδεολογική επικράτηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας εναντίον των αντιπάλων της.

Εικοσιπέντε χρόνια μετά, το σχέδιο της Ρωσίας για την ανατροπή της μεταψυχροπολεμικής διευθέτησης είναι σε πλήρη εξέλιξη. Η Ρωσία, αργά αλλά σταθερά, εδραιώνει σφαίρες επιρροής ή κατοχής σε όσα το δυνατόν περισσότερα εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Το έκανε το 2008 με τη Γεωργία. Το έκανε νωρίτερα αυτή τη χρονιά με την Κριμαία και το κάνει τώρα στην Ουκρανία.

Οι Γερμανοί, που ιστορικά είχαν μια πολυκύμαντη αλλά «ειδική σχέση» με τη Ρωσία φαίνεται να έχουν διαβεί το Ρουβίκωνα. Αντίθετα, οι αναθεωρητικές βλέψεις της Ρωσίας έχουν αναθερμάνει τις σχέσεις Αμερικής-Γερμανίας. Ο μήνας του μέλιτος ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία έχει τελειώσει. Ένας νέου τύπου ψυχρός πόλεμος φαίνεται ότι αρχίζει. Κι εμείς πρέπει να φροντίσουμε να μην βρεθούμε στη λάθος πλευρά της ιστορίας.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Ένα μικρό κόμμα της άρνησης εκτινάχθηκε στην εξουσία ως αποτέλεσμα της βαθιάς κρίσης που περνάει η χώρα. Ευαγγελίστηκε την ανάπτυξη και το τέλος της λιτότητας και έφερε την ασφυξία και το φόβο του Grexident. Υποσχέθηκε την έξοδο από την κρίση χωρίς νέα μέτρα και θυσίες. Και τώρα ψάχνει τρόπους για να δικαιολογήσει τη στροφή. Γιατί και μέτρα θα πάρει και όσο πιο πολύ αργεί τόσο πιο επώδυνα θα είναι. Και όχι μόνο πρέπει να τα πάρει αλλά πρέπει και να τα εφαρμόσει. Και τα μέτρα και τις μεταρρυθμίσεις. Κι εδώ βρίσκεται η αξεπέραστη αντίφαση. Πως μπορεί ένα οπισθοδρομικό κόμμα να υλοποιήσει μια μεταρρυθμιστική ατζέντα;

Από τα πρώτα τους βήματα φάνηκε ποιο είναι το μοντέλο του κράτους που προωθούν. Ένα μοντέλο που μας γυρίζει πίσω στην αναξιοκρατία, στο νοσηρό κομματισμό, στη γραφειοκρατία. Ένα κράτος που υποσκάπτει αντί να βοηθά τη δημιουργικότητα του έλληνα πολίτη. Ένα υπερτροφικό, παρεμβατικό κράτος, εμπόδιο στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας.

Η χώρα γυρίζει στο παρελθόν. Σε αναχρονιστικές δομές και σε παθογένειες. Τις ίδιες παθογένειες που μας οδήγησαν στη χρεοκοπία. Νόμος και τάξη υποχωρούν επικίνδυνα στο όνομα ενός ψευτοπροοδευτισμού και ενός αριστερόστροφου λαϊκισμού. Καταληψίες παντού και αντιεξουσιαστές που τα καίνε. Οι παράνομοι μετανάστες πολλαπλασιάζονται, τρομοκράτες αφήνονται ελεύθεροι. Η χώρα μοιάζει με «ξέφραγο αμπέλι».

Οι επενδυτές φεύγουν και οι τουρίστες, αν συνεχίσουμε έτσι, θα αρχίσουν να σκέφτονται αν πρέπει να έρθουν. Στην παιδεία εμποτίζεται πάλι η νοοτροπία της ήσσονος προσπάθειας. Για την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό ας μην το συζητάμε καλύτερα. Εικόνα διάλυσης παντού.

Οι πολίτες που πίστεψαν τις υποσχέσεις και ήλπισαν σε κάτι καλύτερο, αισθάνονται ανασφάλεια και αβεβαιότητα. Παρακολουθούν μια βαβέλ υπουργών-σχολιαστών. Και έναν Πρωθυπουργό να αδυνατεί να επιβάλει την πειθαρχία, να πάρει αποφάσεις, και να δείξει ένα δρόμο.

Από την άλλη πλευρά, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις της αντιπολίτευσης θα πρέπει να συνεχίσουν να λένε την αλήθεια στους πολίτες. Χωρίς να επιχαίρουν για την ανικανότητα του ΣΥΡΙΖΑ και πολύ περισσότερο για την καταστροφή της χώρας. Οφείλουν, όμως, να συνεργαστούν. Να συμφωνήσουν σε ένα σχέδιο δράσης που θα ανταποκρίνεται στην κρισιμότητα των περιστάσεων. Αλλά και πέρα από αυτό. Να συμφωνήσουν σε ένα ολοκληρωμένο εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης, ανάπτυξης, και προόδου. Που θα διασφαλίζει, όχι μόνο την έξοδο από την κρίση, αλλά τη ριζική αλλαγή υποδείγματος για τη χώρα. Που θα της δώσει τη δυνατότητα να καταλάβει τη θέση που της αξίζει. Όχι αυτή του παρία και του ουραγού αλλά του πρωταγωνιστή.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας επιστρέφουν στην επικαιρότητα. Όχι αναίτια. Ο κόσμος σήμερα είναι πολύ πιο επικίνδυνος από το 2008 που μας απορρόφησε η οικονομική κρίση. Στη Ρωσία του Πούτιν η δημοκρατία βρίσκεται σε υποχώρηση. Το ίδιο και οι μεταρρυθμίσεις. Αντίθετα, βλέπουμε μια δύναμη που προσπαθεί να επανασυστήσει σφαίρες επιρροής στην εγγύς περιφέρεια της. Με την απειλή ή με τη χρήση βίας. Προηγήθηκε η Γεωργία, τώρα είναι η σειρά της Ουκρανίας. Και οι απειλές και οι παραβιάσεις επεκτείνονται και στα κράτη της Βαλτικής.

Στη Μέση Ανατολή μαίνονται τρεις εμφύλιοι. Στη Συρία, στη Λιβύη, και στην Υεμένη. Αλλά το πιο ανησυχητικό είναι η εδραίωση του αυτοαποκαλούμενου ισλαμικού κράτους σε εδάφη του Ιράκ και της Συρίας. Αυτό που επιδίωξαν οι νεοσυντηρητικοί να αποτρέψουν τελικά συνέβη. Ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Έτσι, για πρώτη, έχουμε ένα «κράτος τρομοκράτη». Με στρατό, τανκς, εδάφη, πετρελαιοπηγές, και με ένα τρόπο να προπαγανδίζει τη βία που προκαλεί ρίγη στον πολιτισμένο κόσμο. Μια Μέση Ανατολή, όπου σεχταριστικές διαμάχες μαίνονται παντού. Όλοι εναντίον όλων. Ριζοσπαστικοποίηση του ισλαμικού στοιχείου με δραματικές επιπτώσεις για την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια των κρατών της Δύσης.

Στην ανατολική Ασία, η Κίνα εξοπλίζεται ταχύτατα και επεκτείνεται οικονομικά. Το παραμύθι μιας εσωστρεφούς «ήρεμης δύναμης», παίρνει τέλος. Απειλές εκτοξεύονται εκατέρωθεν στην περιοχή και οι στόλοι Ιαπωνίας, Κίνας και ΗΠΑ παίζουν πολεμικά παιχνίδια.

Κάποιοι πίστευαν ότι η τρίτη ιστορική περίοδος της παγκοσμιοποίησης θα φέρει συνεργασία και ειρήνη. Η Ρωσία θα τροφοδοτεί τη Γερμανία και την Ευρώπη με φυσικό αέριο. Η Γερμανία θα τροφοδοτεί τη Ρωσία με βιομηχανικά της προϊόντα. Η Κίνα θα αγοράζει αμερικανικό χρέος και η Apple θα φτιάχνει τα προϊόντα της στην Κίνα. Και όλος ο κόσμος δικτυωμένος στο internet θα βιώσει την εξάπλωση της δημοκρατίας και του καπιταλισμού. Αντίθετα, σε πολλές μεριές του πλανήτη, βλέπουμε την ανάδυση ολιγαρχικών καθεστώτων με εθνικιστικό μανδύα. Που υιοθετούν τον καπιταλισμό αλλά αντιπαρατίθενται με τη δημοκρατία.

Ο κόσμος αλλάζει. Η απειλή της Ρωσίας και η ανάδυση της Κίνας οδηγούν στην επανασυγκόλληση του γεωπολιτικού δρώντος που λέγεται Δύση. Μια αναγέννηση στις ευρω-ατλαντικές σχέσεις. Στη Μέση Ανατολή, η Αμερική με τη συμφωνία με το Ιράν κάνει επανεκκίνηση στην πολιτική της. Συμμαχίες επαναβεβαιώνονται ή αναδιατάσσονται. Το ίδιο και οι κανόνες του παιχνιδιού. Σ’ αυτόν το νέο κόσμο έχει μεγάλη σημασία για ένα μικρό κράτος, όπως εμείς, να επιλέξει τις συμμαχίες του. Ιδιαίτερα σε στιγμές αδυναμίας. Περιθώρια για λάθη δεν υπάρχουν. Γιατί οι επιπτώσεις δεν θα είναι οικονομικές αλλά εθνικές.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Οι σχέσεις της χώρας μας με τον «ξένο παράγοντα» δεν υπήρξαν ανέφελες. Από συστάσεως του ελλαδικού κράτους. Ιδιαίτερα, σε στιγμές οικονομικής δυσπραγίας, που πολλές φορές οδήγησαν και σε πτώχευση. Πάντα με επαχθείς όρους. Όπως το 1827. Που η Ελλάδα ουσιαστικά πτώχευσε για πρώτη φορά, δηλώνοντας αδυναμία να εξυπηρετήσει τα δάνεια του Αγώνα. Οι ξένες δυνάμεις μας βοήθησαν. Η παρέμβαση Ρωσίας, Αγγλίας, Γαλλίας, στη Ναυμαχία του Ναυαρίνου το 1827, ήταν αποφασιστική για την επιτυχή έκβαση της Επανάστασης. Μετά τον Καποδίστρια, όμως, μας επέβαλαν τη Βασιλεία, τον Όθωνα και τη βαυαρική Αρμοστεία.

Το 1893 η χώρα χρεοκόπησε για δεύτερη φορά. Τα υψηλά επιτόκια που είχαν επιβάλει οι δανειστές δυσκόλευαν την αποπληρωμή του δημοσίου χρέους. Και οι εξαγωγές της σταφίδας είχαν μειωθεί δραματικά. Μ’ αυτά και μ’ αυτά αναγκάστηκε ο Τρικούπης να πει το «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν».

Το 1897 όταν η χώρα ηττήθηκε στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο οι ευρωπαϊκές δυνάμεις δανειοδότησαν και πάλι την Ελλάδα. Επέβαλαν όμως τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο, ο οποίος αφαίμαξε την ελληνική οικονομία αντλώντας για πολλές δεκαετίες έσοδα από κρατικά μονοπώλια. Η Μικρασιατική καταστροφή του 1922, ο υψηλός δανεισμός, και το οικονομικό κραχ του 1929 έφεραν την πτώχευση του 1932.

Οι πτωχεύσεις αυτές ήταν αποτέλεσμα της προσπάθειας ενός νεοσύστατου μικρού κράτους-έθνους να σταθεί στα πόδια του εν μέσω αντίξοων συνθηκών. Απελευθερωτικών αγώνων, πολέμων, και εμφυλίων. Πάντοτε φυσικά αντιμετωπίζοντας και τους όρους των δανειστών, οι οποίοι πρωτίστως εξυπηρετούσαν τα δικά τους συμφέροντα.

Η σημερινή χρεοκοπία, όμως, είναι αδικαιολόγητη. Γιατί έρχεται μετά από μια μακρά περίοδο ειρήνης, εσωτερικής ομαλότητας, και άμβλυνσης της εξάρτησης της χώρας από τον ξένο παράγοντα. Η είσοδος της χώρας στην τότε ΕΟΚ διασφάλισε την ισότιμη συμμετοχή της στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Σταθεροποίησε τους δημοκρατικούς της θεσμούς και εξασφάλισε συνεχή ροή κοινοτικού χρήματος στη χώρα.

Σε αυτό το θετικό περιβάλλον, το πολιτικό σύστημα απέτυχε να ολοκληρώσει το όραμα και το έργο του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Να μετασχηματίσει, δηλαδή, οριστικά τη χώρα σε σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος. Με τη συγκρότηση μιας σύγχρονης δημόσιας διοίκησης. Και την ανάπτυξη του παραγωγικού ιστού μέσα από εθνικό σχεδιασμό. Αντ’ αυτού το πελατειακό κράτος γιγαντώθηκε. Τα κοινοτικά κονδύλια διοχετεύθηκαν στην κατανάλωση και όχι στην παραγωγή. Έτσι, η αλματώδης άνοδος του βιοτικού επιπέδου, που πράγματι βιώσαμε, στηρίχθηκε σε γυάλινα πόδια. Ήταν ευημερία με δανεικά.

Σήμερα φτάσαμε να διακινδυνεύουμε ό,τι ιστορικά έχουμε πετύχει. Με δική μας ευθύνη. Ας μην διαμαρτυρόμαστε για την σκληρότητα των δανειστών. Στις διακρατικές σχέσεις δεν υπάρχουν παντοτινοί φίλοι. Μόνο παντοτινά συμφέροντα.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ στα “ΝΕΑ”

Διανύουμε περίοδο γεωπολιτικών αλλαγών. Σε πολλές περιφέρειες του πλανήτη. Σχέσεις μεταξύ κρατών, ακόμα και συμμαχικών κρατών, επαναπροσδιορίζονται. Όταν μιλάμε όμως για τις αμερικανοισραηλινές σχέσεις τα πράγματα αλλάζουν. Γιατί οι σχέσεις αυτές είναι κάτι παραπάνω από συμμαχικές. Τι συνέβη και έφτασαν στο ναδίρ;

Η αιτία είναι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Οι ισραηλινοί ανατριχιάζουν στην ιδέα ότι το Ιράν μπορεί να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Και δικαίως. Κάτι τέτοιο θα απειλούσε την ασφάλεια του ισραηλινού κράτους. Και θα οδηγούσε στην εξάπλωση των πυρηνικών όπλων στην περιοχή. Με απροσμέτρητες συνέπειες. Η σκέψη, και μόνο, μιας Μέσης Ανατολής με πυρηνικές δυνάμεις φτάνει για να χάσει τον ύπνο του οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος. Η κυβέρνηση Νετανιάχου προσπάθησε να αποτρέψει αυτό το ενδεχόμενο. Και προσπάθησε να επηρεάσει την αμερικανική πολιτική προς αυτή την κατεύθυνση. Χωρίς να αποκλείει ακόμα και το ενδεχόμενο μονομερούς στρατιωτικής δράσης εναντίον του Ιράν.

Από την άλλη πλευρά, ο Ομπάμα, παρά τη λυσσώδη αντίδραση των ακραίων στην Ουάσινγκτον, επέλεξε τη διπλωματική οδό για την επίλυση του προβλήματος. Αλλάζοντας στάση απέναντι στο Ιράν. Πρώτον, γιατί η μέχρι τώρα αντιμετώπιση του Ιράν δεν έχει αποδώσει καρπούς. Δεύτερον, για λόγους ευρύτερων ισορροπιών στη Μέση Ανατολή. Η Αραβική Άνοιξη έχει μετατραπεί σε «αραβικό χειμώνα». Το πρότζεκτ των νεοσυντηρητικών δεν οδήγησε στον εκδημοκρατισμό της περιοχής. Το αντίθετο. Κατέληξε στην αποσταθεροποίηση παραδοσιακών συμμάχων των ΗΠΑ όπως η Αίγυπτος και η Ιορδανία. Οδήγησε τη Λιβύη και τη Συρία σε αιματηρούς εμφυλίους. Το Ιράκ κάθε άλλο παρά σταθεροποιήθηκε. Το ισλαμικό στοιχείο ριζοσπαστικοποιήθηκε και είδαμε και την εμφάνιση της απειλής του Ισλαμικού Κράτους. Για τις ΗΠΑ, λοιπόν, η επανεκκίνηση της πολιτικής τους στη Μέση Ανατολή έγινε επιτακτική.

Εδώ αρχίζουν τα προβλήματα. Το Ισραήλ αξίωσε να έχει πληροφόρηση για την πορεία των διαπραγματεύσεων των έξι με την Τεχεράνη. Οι αμερικανοί, από κάποιο σημείο και μετά, κατηγόρησαν την κυβέρνηση Νετανιάχου ότι χρησιμοποιεί τις πληροφορίες αυτές για να επηρεάσει αρνητικά το Κογκρέσο και να τορπιλίσει τις προοπτικές συμφωνίας. Αλλά προχώρησαν και ένα βήμα παραπάνω. Κατηγόρησαν το Ισραήλ για κατασκοπία. Το κλίμα στις αμερικονοισραηλινές σχέσεις έγινε πολικό.

Μια συμφωνία με το Ιράν δίνει την ευκαιρία στις ΗΠΑ να αναδιατάξει τις γεωπολιτικές ισορροπίες στη Μέση Ανατολή. Και θα σημάνει, ενδεχομένως, ακόμη πιο φθηνό πετρέλαιο για τις οικονομίες της Δύσης. Από την άλλη πλευρά, η πανηγυρική επανεκλογή Νετανιάχου σημαίνει ότι η όποια συμφωνία θα πρέπει να διασφαλίζει με χειροπιαστές εγγυήσεις τα ζωτικά συμφέροντα του Ισραήλ. Αλλιώς, θα αποτελέσει νεκρό γράμμα πριν καν στεγνώσει το μελάνι των υπογραφών.

ΑΝΤΙΛΟΓΟΑ στα “ΝΕΑ”